| |
De vegetatie op de kanaalmuren
 |
| Moeraskers © M. Segers |
In het Brusselse Gewest bestaan de kanaaloevers meestal uit loodrechte wanden tot wel meer dan 4 meter hoog. Het zijn stenen, betonnen of zelfs bakstenen muren waarop, bij het begin van een nieuwe lente, hier en daar een typische wilde rotsflora verschijnt. Het gaat dan om bloemplanten, varens en verschillende soorten mossen. Zo vind je er moerasdroogbloem, hertshoornweegbree, steenbreekvaren, mannetjesvaren, harig wilgenroosje, muurleeuwenbek en liggende vetmuur (zie foto's hieronder). Sommige van die planten, zoals muurvaren of klein glaskruid, die ook boven op de oevers langs het kanaal voorkomen, zijn oorspronkelijk afkomstig uit meer zuidelijke, warmere streken met rotsachtige bodem.
 |
| © M. Segers |
Die wilde planten kunnen dus in een stedelijke omgeving gedijen op oude, vaak gemetselde, muren, met allerlei oneffenheden, scheuren en gaten waaraan ze zich kunnen vastklampen. Daar vinden ze ook hun voedingsstoffen, bijvoorbeeld in een restje oude mortel. Naargelang van de hoeveelheid zon of schaduw op de muur en afhankelijk van de vochtigheid van de muur, groeit er een andere soort vegetatie. In tegenstelling tot sommige bomen en struiken die ook in staat zijn om tegen een muur te wortelen - zoals vlinderstruik en wilg - veroorzaakt de kleine flora met haar bescheiden wortels geen schade aan de oude kanaalmuren.
 |
| © M. Segers |
De meeste kanaaloevers vertonen te weinig uitstulpingen en oneffenheden om deze specifieke flora enig houvast te bieden, maar toch slaagt die er hier en daar in om voet aan de grond te krijgen. Dat is bijvoorbeeld het geval bij de sluis van Molenbeek, tussen de sluisdeur en de Ninoofsesteenweg, waar de oever is opgebouwd uit blauwe steen. Die ligt in de schaduw en blijft lang vochtig en vormt zo de ideale ondergrond voor varens. Iets verder stroomafwaarts, langs de Henegouwenkaai (op de linkeroever), werd in het verleden al een heel rijke plantengemeenschap waargenomen. Ter hoogte van een kleine groene ruimte tussen de brug van de Koninginnelaan en het Koninklijk Domein van Laken, op een lange, naar het noorden georiënteerde bakstenen muur, staat onder andere een weelderige verzameling stellaria.
Die bijzondere flora vormt ontegensprekelijk een meerwaarde voor de ecologische diversiteit van het kanaal. Samen zorgen de planten op een heel spontane en natuurlijke manier voor een groenere en mooiere stad, en daarom zouden de (kanaal)muren best op een specifieke manier beheerd en onderhouden worden (selectieve schoonmaak, gebruik van kalkrijke mortel om te voegen, enz.).
Grenzeloze Schelde - juni 2021
Hartelijk dank aan Maurice Segers (Natuurpunt) voor zijn bijdrage aan dit artikel.
 |
|
