WALLONIE: Riviercontracten in Wallonië

Grenzeloze Schelde Nieuws laat u graag een blik werpen achter de schermen van het integraal waterbeleid. Wie zet zich in voor de rivieren van morgen vanaf de bron van de Schelde in Frankrijk tot de Hollandse polders?
We beginnen met de stand van zaken in Wallonië: hoe staat het met de ‘Riviercontracten’? In de volgende nieuwsbrieven verneemt u meer over de bekkenwerking in Vlaanderen, de situatie in Brussel, en vervolgens over de stand van zaken in Frankrijk en Nederland.

Eerste deel: de riviercontracten in Wallonië

De riviercontracten zijn verenigingen die op vrijwillige basis zoveel mogelijk wateractoren bijeenbrengen in elk Waals rivierbekken. Zij worden rechtstreeks gefinancierd door de verschillende deelnemende overheden (gemeenten, provincies, gewest) en door giften. Voor sommige projecten wordt eveneens Europese financiële steun (interregionale fondsen van de Europese Unie) toegekend.

De riviercontracten bieden de mogelijkheid aan alle bij een duurzaam waterbeheer betrokken wateractoren om elkaar te ontmoeten teneinde samen het waterbeheer op het niveau van hun rivierbekken te verbeteren. Vissers, aangelanden, toeristisch-recreatieve operatoren, beheerders of verantwoordelijken van de administraties kunnen uiteenlopende belangen hebben!
Dankzij een permanente coördinatiecel kunnen tijdens heel het jaar alle activiteiten van de verschillende wateractoren opgevolgd worden, waardoor eventuele geschillen plaats ruimen voor stevige banden en een reële synergie wordt ontwikkeld onder alle partners.

Door alle partners samen te brengen, willen de riviercontracten op de eerste plaats de ecologische kwaliteit van de rivier op een duurzame manier verbeteren met respect voor de activiteiten van de verschillende actoren.

De werking van het riviercontract is in de praktijk voornamelijk gebaseerd op vijf assen:

1. De verbetering van de waterkwaliteit. In samenwerking met de lokale structuren maakt het riviercontract een diagnose van alle huishoudelijke, agrarische en industriële bronnen van verontreiniging in de waterlopen en zoekt het naar duurzame oplossingen om deze uit te schakelen.
2. Het toezicht op de invasieve exotische plantsoorten: beheer en toezicht op de reuzenberenklauw, de reuzenbalsemien, de Japanse duizendknoop, … in de buurt van de waterlopen.
3. Het onderhoud van de rivieren: opsporen van de zwarte punten waar oevers of kunstwerken dienen hersteld te worden, het weghalen van hinderlijke voorwerpen, het beheer van afval in en rond de waterlopen,… Zich richten tot de bevoegde beheerders en de acties opvolgen.
4. De sensibilisering: publicaties, informatievergaderingen, deelname aan evenementen, animaties in de scholen, ...
5. De strijd tegen overstromingen en modderstromen: in samenwerking met de lokale partners, de beheerders van de waterlopen, de partners uit de landbouwsector, de gemeenten, de waterschappen… helpt het riviercontract de uitwerking van een geïntegreerd en gecoördineerd beheer van deze problemen.

De eerste riviercontracten kwamen tot stand in de jaren 90. In die periode kon iedereen een riviercontract oprichten, op voorwaarde dat de betrokken gemeentelijke administraties werden bijeenbracht. Dit leidde ertoe dat er soms meerdere riviercontracten naast elkaar bestonden in een zelfde hydrografisch deelstroomgebied.
Om deze toestand op te helderen werd op 13 november 2008 een besluit van de Waalse regering ondertekend met betrekking tot de riviercontracten

. Dit besluit legt de fusie op van de riviercontracten per hydrografisch deelstroomgebied (Schelde-Leie, Haine, Dender, Dijle-Gete en Zenne) en de aanneming van het statuut van vzw. Het legt ook een identieke vertegenwoordiging op van de lokale actoren, van de gemeenten en de provincies en van het Waals gewest in de raad van bestuur van de vzw’s en een strikte kalender van de acties, identiek voor alle contracten. Volgens deze kalender gaat de voorstelling van alle actieprogramma’s door op 22 december 2010, waardoor bijgevolg dezelfde kalender voor alle contracten werd opgestart.

Hieronder preciseren we meer in detail de rol en de etappes van de samenstelling van een actieprogramma.

Inventaris
Elk riviercontract moet minstens om de drie jaar de inventaris opmaken van de problemen met betrekking tot het water in zijn gebied. In het jargon van de riviercontracten worden deze problemen ‘zwarte punten’ genoemd. Vertrekkend van deze inventaris, stellen de leden van het riviercontract een lijst op van ‘prioritaire zwarte punten’ die snel opgelost moeten worden. Deze zwarte punten worden besproken met de werkgroepen en desgevallend ingeschreven in het actieprogramma.

Actieprogramma
Het Besluit voorziet dat elk riviercontract zijn planning materialiseert door een driejaarlijks actieprogramma. Deze programma’s worden om de drie jaar uitgewerkt door de coördinatiecellen op grond van het vorig actieprogramma, van de bijgewerkte inventaris en de morele verbintenissen van elke deelnemer om de prioritaire zwarte punten die onder zijn bevoegdheid vallen op te lossen. Volgens het nieuw wettelijk kader voor het riviercontract, worden de actieprogramma’s om de drie jaar opnieuw van kracht vanaf 22 december 2010.

Voortgang van de verschillende actieprogramma’s
Vandaag bestaan er 18 riviercontracten in Wallonië. De volgende vijf riviercontracten situeren zich in het Waals gedeelte van het Scheldestroomgebied.

Dender
Het Riviercontract Dender waarvan het charter werd getekend in 1995, heeft na enkele jaren van bestaan zijn activiteiten stilgelegd. De 'Service public de Wallonie' (= het Waals Gewest) en de provincie Henegouwen hebben het riviercontract vanaf 2009 heropgestart, in november 2010 is het uiteindelijk in werking getreden.

Dijle-Gete
Het riviercontract is ontstaan uit de fusie van twee riviercontracten - Dijle en Gete - en heeft zich medio 2009 conform gesteld met de vereisten van het wettelijk kader. Het Riviercontract Dijle-Gete heeft reeds zijn volgend actieprogramma gepubliceerd voor de jaren 2011-2013². Het werd op 15 juni ll. goedgekeurd en zal ondertekend worden in februari 2011.

Schelde-Leie
Het Riviercontract Schelde-Leie is in wording. Het krijgt een interregionale Europese financiering en ontwikkelt zich stap voor stap. De vzw zal officieel opgericht worden begin 2011. De werkgroepen die werden tot stand gebracht moeten hun actieprogramma neerleggen in het begin van de zomer 2011.

Haine
Het Riviercontract Haine is ontstaan uit de uitbreiding van het Riviercontract Trouille in 2009. Van september 2009 tot april 2010, heeft het Riviercontract Haine de inventaris opgemaakt van de zwarte punten van zijn geklasseerde waterlopen (die tot het openbaar domein behoren) en het vat de inventaris aan van de niet-geklasseerde waterlopen (privaat beheer, beken dichtbij de bron). De opstelling van het actieprogramma werd beëindigd in oktober en het zal effectief worden op 22 december 2010.

Zenne
Het Riviercontract Zenne dat werd opgericht in 2003 is actief sinds 2005. Na de tweede inventaris van al zijn waterlopen heeft het Riviercontract Zenne half oktober de laatste hand kunnen leggen aan zijn actieprogramma. In overeenstemming met het regeringsbesluit zal dit ondertekend en geactiveerd worden op 22 december 2010.

De Waalse riviercontracten van het Scheldestroomgebied hebben deze laatste maanden dus een belangrijke herstructurering gekend ten gevolge van het Waals regeringsbesluit van 13 november 2008.
Ze verkeerden niet allemaal in hetzelfde ontwikkelingsstadium, maar het weer op gang brengen van sommige contracten, de harmonisering van de statuten en van de termijnen, de reorganisatie per rivierbekken zullen ongetwijfeld het beheer van de het Waals hydrografisch netwerk vergemakkelijken en zouden dus een betere waterkwaliteit moeten mogelijk maken in overeenstemming met de Europese kaderrichtlijn water.