VLAANDEREN: Voor een vlotter vrij verkeer van vissen...

Juridisch kader in Vlaanderen

In Vlaanderen is de doelstelling van de Benelux-beschikking opgenomen in het decreet betreffende het integraal waterbeleid (18/07/2003). Hierin zijn ondermeer de volgende doelstellingen opgenomen:
- De vrije migratie voor alle vissoorten vóór 1 januari 2010 in alle Vlaamse stroomgebieden.
- Het voorkomen van nieuwe migratieknelpunten.
- Het behoud en herstel van natuurlijke watersystemen.

Nu is een decreetswijziging nodig voor afstemming op de nieuwe beschikking.

Realisaties in 2009: nieuwe visdoorgang op waterlopen 1e categorie*

De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) - afdeling Operationeel Waterbeheer realiseerde in 2009 terug een aantal visdoorgangen.

Op de Laan (Dijlebekken) ter hoogte van de molen van Terlanen (Overijse) werd een nevengeul gerealiseerd. Via deze lange geul kan het verval zonder grote technische ingrepen overbrugd worden. De geul werd bijgevolg op natuurlijke wijze ingericht en kan plaatselijk vrij meanderen. Naast de omleidende functie zal deze nevengeul ook extra schuil-, rust-, fourageer- en paaiplaatsen bieden aan (al dan niet migrerende) vissen.

Op de Velpe (Demerbekken) werden de twee meest afwaartse knelpunten in Halen gesaneerd. Het meest afwaartse knelpunt werd veroorzaakt door een vaste drempel in de waterloop (restant van een vervallen watermolen). Er werd geopteerd om een vishelling aan te leggen in de huidige bedding van de Velpe zelf. Het tweede knelpunt wordt veroorzaakt door de Rotemse molen. De vistrap werd aangelegd in de rechterhelft van de woelkom. Hier werden meerdere trappen voorzien zodat deze passeerbaar zijn voor vissen. Voor twee andere knelpunten op de Velpe zal VMM begin 2010 de aanleg van visdoorgangen starten.

Op de Abeek (Maasbekken) werd het vismigratieknelpunt ter hoogte van de Clootsmolen gesaneerd door middel van een bekkentrap. Op de Dijle (Dijlebekken) werd een vismigratieknelpunt net afwaarts van de grens met Wallonië gesaneerd. Hier wordt een vishelling in de bedding voorzien. Op de Dijle zal in 2010 gestart worden met de aanleg van een visdoorgang aan de molen van Rotselaar.

In het bekken van de IJzer wordt werk gemaakt van de sanering van een aantal knelpunten op de Poperingevaart. Bij de vernieuwing van een stuw op de Stenensluisvaart zal tevens een De Wit-visdoorgang** gerealiseerd worden. Ook in het Netebekken werd verder werk gemaakt van vismigratie. De aanleg van een visdoorgang op Grote Nete in Grobbendonk werd opgestart. Ook aan de Molse Nete in Kievermont zal de aanleg van een visdoorgang in 2010 opgestart worden.

Prioriteitenkaart vismigratie

In het Vlaamse Gewest zijn de waterlopen die voor de vrije vismigratie van groot belang zijn opgenomen in de prioriteitenlijst waarop de te saneren waterlopen zijn gespecificeerd. Deze beleidskaart werd opgesteld op basis van de bestaande juridische grenzen en wetenschappelijke documenten.



Het netwerk van waardevolle waterlopen en strategisch belangrijke waterlopen omvat 3.000 km waterlopen op een totaal van 20.000 km in Vlaanderen. De kaart zal in de toekomst dus nog moeten worden aangevuld (cf. website www.vismigratie.be). Zo werden een aantal waterlopen niet geselecteerd omdat de waterkwaliteit nog onvoldoende is en de herstelkansen voor visfauna bijgevolg nog te laag zijn (o.a. Leiebekken). Na een verbetering van de waterkwaliteit moet het bedoeling zijn ook voor deze waterlopen de vrije vismigratie te herstellen. De klemtoon werd ook gelegd op de grote waterlopen (bevaarbare waterlopen en waterlopen 1e categorie). Voor deze categorieën werd ongeveer 60% van de lengte als prioritair beschouwd. In uitvoering van de nieuwe BENELUX-beschikking zal de kaart in 2010 geactualiseerd worden. Hierbij zal voor de nodige grensoverschrijdende afstemming gezorgd worden.

Conclusie

Met de sanering van deze vismigratieknelpunten wil VMM verder de doelstelling van de Benelux-beschikking op het terrein realiseren en vooral duurzame vispopulaties bevorderen. Uit het natuurrapport (2009) blijkt dat als de huidige snelheid van ontsnippering verder gezet wordt, de beleidsdoelstellingen pas tegen 2066 worden gehaald. Een verdere versnelling van de sanering is bijgevolg noodzakelijk.

* De onbevaarbare waterlopen worden in drie categorieën gerangschikt. Waterlopen in de eerste categorie zijn die gedeelten van de onbevaarbare waterlopen, stroomafwaarts van het punt waar hun waterbekken ten minste 5 000 hectare bedraagt.
** Een De Wit-vispassage is meestal een ‘by-pass’ langs een (meet)stuw om het kunstwerk vispasseerbaar te maken. Het bestaat uit een rechthoekige goot met schotten waarin afwisselend links en rechts op de bodem poortjes zitten waar vis door kan zwemmen om een zeker verval te overbruggen. Dit type vispassage is in 1992 ontworpen door ing. W.G.J. de Wit.