NEDERLAND: Verkenning Grevelingen water en getij
In het najaar van
2006 heeft de Minister van Verkeer en Waterstaat de belofte gedaan een
verkenning te starten naar vergroting van de doorlaat in de Brouwersdam.
De verkenning hield de studie in naar de verbetering van de waterkwaliteit
en ecologie van de Grevelingen en is in 2008 uitgevoerd in opdracht van
Rijkswaterstaat Zeeland. Uit de verkenning blijkt dat het vergroten van
de uitwisseling met de Noordzee door middel van een nieuw doorlaatmiddel
in de Brouwersdam een goede maatregel is om de zuurstofhuishouding van
het water van het Grevelingenmeer duurzaam te verbeteren. Bovendien is
het technisch en ecologisch mogelijk om het nieuwe doorlaatmiddel te
combineren met een getij-centrale voor het opwekken van energie.
| De Grevelingen (thans het Grevelingenmeer)
is een voormalige zeearm van de Noordzee op de grens van de provincies
Zuid-Holland en Zeeland in Nederland. In het kader van de Deltawerken
werd de Grevelingen door de Grevelingendam (1965) en de Brouwersdam
(1971) van zee afgesloten, sindsdien verdween het getij in de Grevelingen.
|
Aanleiding
De
ecologische toestand van het Grevelingenmeer is in de laatste decennia
verder achteruit gegaan, alhoewel het beheer van de bestaande Brouwerssluis
een aantal malen is aangepast ten behoeve van de ecologie van het meer
(Hoeksema, 2002).
De belangrijkste knelpunten voor het Grevelingenmeer kunnen als volgt
worden samengevat:
- zuurstofloze condities in en nabij de waterbodem met negatieve gevolgen voor de ecologische toestand van het meer (zie onderstaande afbeeldingen);
- de afname van geschikt broedgebied voor kustbroedvogels;
- een mogelijk verdere afname van visetende vogels;
- de verdwijning van zeegras;
- de grootschalige ophoping van zeesla.
Maatschappelijk belang
Het Grevelingenmeer is een veelzijdig recreatiegebied. Zwemmen, plankzeilen, kanoën, duiken, recreatievaart en sportvisserij vinden plaats in het meer. De beroepsvisserij op kreeft, paling en oester is ook een belangrijke functie voor het Grevelingenmeer. Voor gebruikers van de Grevelingen bestaan de knelpunten (in samenhang met de ecologische knelpunten) uit:
- het mogelijk afsterven van commerciële oesterbanken;
- een sterke toename van Japanse oesters waardoor recreanten zich o.a. verwonden aan de scherpe randen van de oesters;
- het ontbreken van bodemleven in de diepere delen, waardoor de aantrekkelijkheid voor sportduikers vermindert.
- de grootschalige ophoping van zeesla, dat onder andere zorgt voor stankoverlast.
Het doel van de verkenning is te onderzoeken of herintroductie van getij in het Grevelingenmeer door middel van de aanleg van een nieuw doorlaatmiddel in de Brouwersdam mogelijk is, eventueel in combinatie met een schutsluis en getijcentrale. Welke varianten (grootte van het getij en locatie van doorlaat) zijn het meest haalbaar? De inhoudelijke doelen voor een duurzame toekomstige ontwikkeling van de Grevelingen zijn onder te brengen onder een hoofddoel en drie nevendoelen.
Het hoofddoel is duurzame verbetering van het ecologisch functioneren van het watersysteem, bijvoorbeeld door de realisatie van een nieuw doorlaatmiddel in de Brouwersdam. Met de introductie van getij wordt namelijk een verbetering van de waterkwaliteit (onder andere de zuurstofhuishouding) en versterking van de natuur (meer intergetijdennatuur) beoogd.
De nevendoelen zijn het opwekken van getijenergie door middel van een getijcentrale in de Brouwersdam, verbetering van de mogelijkheden voor recreatievaart door realisatie van een schutsluis in de Brouwersdam en het openhouden van de mogelijkheid om het Grevelingenmeer te gebruiken voor het bergen en/of afvoeren van rivierwater bij extreem hoge rivierafvoeren.
Aanpak met bouwstenen
Om de doelen te bereiken en de aangegeven knelpunten op te lossen, zijn in de verkenning zes verschillende bouwstenen (maatregelen) bestudeerd.
In tabel 1 is per bouwsteen aangegeven welke doelen met de bouwsteen bereikt kunnen worden. Een bouwsteen die is ontwikkeld om het ene doel te bereiken, kan ook invloed hebben op het bereiken van een ander doel (hoewel de bouwsteen daar niet primair voor is ontwikkeld). Ook dit is in de tabel aangegeven.
Wil u er meer over weten, klik dan hier.
Conclusie
Om de zuurstofhuishouding in het Grevelingenmeer duurzaam te verbeteren dient het doorlaatmiddel een omvang te hebben die minimaal vier tot acht keer de capaciteit van de huidige Brouwerssluis bedraagt, resulterend in een getijslag van 30 tot 50cm.
Over de verkenning zullen de komende tijd adviezen bij de Stuurgroep Zuidwestelijke Delta en het bestuur van het Natuur- en Recreatieschap Grevelingen worden ingewonnen. De resultaten van de verkenning worden samen met deze adviezen aan de Staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat voorgelegd. Zij zal dit jaar een besluit nemen of de resultaten van de verkenning in een planstudie nader dienen te worden uitgewerkt.
De exact benodigde minimale omvang en of het doorlaatmiddel wordt gecombineerd met een getijcentrale, dienen in de planstudie nader te worden bepaald.
Rob Nieuwkamer en Lennart Turlings,
Witteveen+Bos
Jan-Willem Slager en Paul Paulus, Rijkswaterstaat Zeeland
Referenties
Hoeksema H.J., 2002. Grevelingenmeer van kwetsbaar naar weerbaar? Een
beschrijving van de ontwikkelingen van 1996 tot 2001 en een toetsing aan
het beleid. Rapport nr. RIKZ/2002.033. RIKZ, Middelburg.
Nolte A., Troost, T, de Boer G., Spiteri C. en van Weesenbeeck B., oktober 2008. Verkenning oplossingsrichtingen voor een betere waterkwaliteit en ecologische toestand van het Grevelin-genmeer. Deltares rapport Z4576.
Projectbureau Vrolijks in samenwerking met Arcadis, 2008. Meerwaardestudie Grevelingen en Delta, Schutsluis in de Brouwersdam.
Vrijling J.K., Van Duivendijk J., Jonkman
S.N., Gilles A. & Mooyaart L.F., 2008. Getijcentrale in de Brouwersdam,
een verkennende studie. TU Delft, Eindrapport juni 2008.
>>
Terug
Reacties op de nieuwsbrief en/of voorstellen voor artikels zijn welkom