7e Rivierontmoetingen
Op en langs de Bovenschelde
Waterzuivering en waterkwaliteit in West-Henegouwen

   


De waterzuivering in het West-Henegouwen begon intussen meer dan 25 jaar geleden. Hét moment dus om de balans op te maken van de waterzuivering en de waterkwaliteit én om de betrokken personen hierover te informeren. Grenzeloze Schelde (GS) en haar werkgroep 'Rivierontmoetingen' hebben het Waalse Gewest, de intercommunale IPALLE en Inter-Environnement Wallonie op 2 mei 2007 dan ook uitgenodigd om hun standpunten op tafel te leggen.

Onder een stralende zon scheepten we in voor een tocht op de Bovenschelde met aan boord een veertigtal personen die positief op onze uitnodiging hadden gereageerd.

Hieronder het verslag van deze dag in tekst en foto’s…


De Schelde in Doornik: de Pont des Trous bedreigd

De boottocht ging van start ter hoogte van de Pont des Trous in Doornik, het zou dan ook ongepast zijn om hier niet even een paar woorden aan te wijden. Benoît Dochy, groot promotor van zijn stad, gaf ons dan ook een snelcursus geschiedenis over de oorsprong, de functie en de onzekere toekomst van deze mooie militaire brug. In het kader van de verbinding Seine-Schelde moeten nu ook schepen van meer dan 2000 ton op de Schelde kunnen varen. Gezien de hoogte en de breedte van de centrale boog van de brug, is dit zonder grote aanpassingen ondenkbaar. Er bestaan verschillende mogelijkheden, de ene al meer omstreden dan de andere. De opties zijn: de afbraak van de bogen, wijzigingen naar de romaanse stijl, wijzigingen naar de gotische stijl, omleiding via een nieuw kanaal, een loopbrug van hedendaagse makelij.

Voor de volledige tekst 'De Schelde in Doornik', klik hier (Franstalig).


Collectieve waterzuivering in West-Henegouwen

De intercommunale IPALLE ijvert dagelijks voor een beter leefmilieu in haar regio. Op het vlak van water is zij verantwoordelijk voor de zuivering van het afvalwater van duizenden inwoners en dit door middel van een dertigtal waterzuiveringsinstallaties van verschillende omvang verspreid over het werkingsgebied. De belangrijkste installatie is die van Moeskroen met een capaciteit van 100 000 inwoner-equivalenten (IE), terwijl de kleinste slechts een capaciteit hebben van 250 IE. Deze collectieve installaties hebben collectoren nodig om het afvalwater van de riolen naar hun behandelingsplaats te transporteren. West-Henegouwen, dat in het begin een achterstand had ten opzichte van de andere regio's op het vlak van waterzuivering, heeft deze snel ingehaald met behulp van zijn intercommunale.
Tijdens de infoavond, gaven Gonzague Delbar (Algemeen Directeur van IPALLE), Jean-Michel Delcambe (Directeur van de Werken en het Patrimonium van IPALLE) een gedetailleerd overzicht van 25 jaar investeringen door IPALLE voor de waterzuivering in West-Henegouwen.

Voor de volledige presentatie van de acties van IPALLE, klik hier (Franstalig).
Voor meer informatie omtrent de collectieve waterzuivering, klikt u door naar de site van IPALLE.

Het zuiveren van het water op zich is al een positieve stap voor het leefmilieu. Zuiveren en tegelijkertijd aandacht besteden aan de andere aspecten van het leefmilieu, zoals het rationeel water- en energieverbruik of de landschappelijke integratie is een dubbele positieve stap. Dit is dan ook wat Gonzague Delbar en Jean-Michel Delcambe ons vertellen aan de hand van enkele voorbeelden van rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI) in de omgeving:

  1. Energierecuperatie
    - Het hoogteverschil tussen het lozingspunt van het gezuiverde water en het niveau van de rivier kan worden gebruikt om energie op te wekken voor de werking van de zuiveringsinstallatie.
    - Op het terrein van de RWZI van Moeskroen werd een drukstation (gas) geplaatst met opwaardering en recuperatie van elektrische energie. De geproduceerde elektriciteit wordt op het hoogspanningsnetwerk geplaatst en verbruikt door de waterzuiveringsinstallatie, wat overblijft wordt teruggestuurd naar het netwerk van elektriciteitsleverancier.
    - In bepaalde gevallen laat de behandeling van slib - afkomstig uit de biologische bekkens - de productie van biogas toe. Het geproduceerde gas kan zo een deel van de energiebehoeften van de installatie dekken. Dit is het geval voor de RWZI van Leuze-en-Hainaut in het Denderbekken.


  2. Rationeel watergebruik
    - In de RWZI’s van Froyennes en van Moeskroen wordt het gezuiverde water na behandeling door filtratie hergebruikt in het hele dienstwatercircuit.


  3. Landschappelijke integratie
    - De RWZI van Froyennes werd, rekening houdend met haar landschappelijke integratie in de Scheldevallei, ontworpen met ondergrondse installaties en een sobere infrastructuur.
    - De landschapsvijver op het terrein van Moeskroen wordt gevoed met gezuiverd water.
Voor de tekst van de verklaring over het leefmilieu van IPALLE, klik hier.




Autonome waterzuivering

Naast de intensieve collectieve waterzuiveringstechnieken, bestaan er ook extensieve waterzuiveringstechnieken, zij het vaak minder gekend. Nochtans is deze aanpak, zoals ons werd aangetoond door Marie Cors, verantwoordelijke water bij Inter-Environnement Wallonie, zeer interessant en bijzonder geschikt in landelijk gebied waar het plaatsen van collectoren omwille van de afstanden bemoeilijkt wordt. Er bestaan diverse technieken - allen geïnspireerd op natuurlijke processen, waaronder het plaatsen van filters voor horizontale of verticale afvloeiing, waterlagunes met microphyten of de combinatie van filters en lagunes.

Deze familie van extensieve autonome technieken is de enige die voor 100% haar conformiteit met de lozingsnormen heeft aangetoond. Uit een campagne op het terrein, uitgevoerd door het Waalse Gewest om de conformiteit van de autonome systemen na te gaan, blijkt dan in het geval van andere individuele zuiveringstechnieken zoals de sceptische putten met geactiveerd slib, oxidatiebed of dompelschijf, slechts 23% van de actieve installaties conform waren, met als voornaamste oorzaak een gebrek aan onderhoud.

In Wallonië leeft 11,9% van de bevolking in een gebied waar autonome waterzuivering wordt toegepast. Op 1 januari 2007 werden nieuwe verplichtingen ingevoerd, met name de onmiddellijke plaatsing van een individueel waterzuiveringssysteem bij nieuwbouw, bij verbouwingen waaruit een grotere vuilvracht ontstaat of bij woningen gelegen in prioritair kwetsbaar gebied
.

Marie Cors legde eveneens de vinger op een vaak vergeten aspect: de PREVENTIE. Nochtans vermeld de Europese Kaderrichtlijn Water dit principe zwart op wit ‘de lidstaten passen de maatregelen toe die nodig zijn om de achteruitgang van de kwaliteit van alle oppervlaktewaterlichamen te voorkomen…’ De uitdrukking die hier geldt, is dus ‘Beter voorkomen dan genezen’. Wij moeten ons verspillend en vervuilend gedrag aanpassen.

Voor de volledige presentatie ‘De zuivering van ons afvalwater: extensieve technieken’, klik hier (Franstalig).



De rol van het Waalse Gewest in deze materie…

Ondanks de belangrijke investeringen van de laatste jaren is de achterstand van het Waalse Gewest op gebied van waterzuivering nog groot ten opzichte van de door de Europese Unie opgelegde verplichtingen en termijnen. Bovendien zijn de diffuse lozingen, voornamelijk afkomstig vanuit de landbouw, schering en inslag. Dit is althans wat de resultaten van het oppervlaktewatermeetnet ingericht door het Gewest uitwijzen.

De Direction Générale des Ressources Naturelles et de l‘Environnement (DGRNE) van het Waalse Gewest is belast met het beheer van dit netwerk en het was Dominique Wyllock van de Afdeling Water, Cel ‘Netwerken’ die ons de methodes van de toegepaste maatregelen en bekomen resultaten heeft uitgelegd.

In het Waalse Gewest wordt de fysico-chemische toestand van de oppervlaktewateren gemeten aan de hand van de bruikbaarheidsindex van het water voor het biologisch leven . Deze worden berekend met behulp van het evaluatiesysteem voor de waterkwaliteit (SEQ -eau), voor verschillende types van kwaliteitscomponenten (nitraten, verzuring, eutrofiëring …) en dit aan de hand van een aantal parameters gemeten over het geheel van de meetstations voor oppervlaktewaterkwaliteit.

In het Schelde-Leiebekken zijn de resultaten niet bijzonder: slechts zeer weinig waterlopen hebben een voldoende fysico-chemische kwaliteit en de biologische kwaliteit is ook verre van optimaal.

Voor de kaarten en gegevens van de ‘Bewaking van de waterkwaliteit van het Schelde-Leiebekken’, klik hier. (Franstalig)



Bertrand Nuttens, de verantwoordelijke water van het kabinet van minister Benoît Lutgen heeft ons ‘s avonds vervoegd voor een toelichting over de doelstellingen en acties gevoerd door het Waalse Gewest voor een duurzaam beheer van de watervoorraden,.
Na een algemene presentatie van de principes van de Europese Kaderrichtlijn Water, die het actueel beheer in het Waalse Gewest bepalen, vertelt hij ons over de verschillende investeringsprogramma’s voor collectieve en individuele waterzuivering evenals over de nieuwe bepalingen die van kracht werden op 1 januari 2007.


Deze nieuwe maatregelen betreffen voornamelijk de autonome waterzuivering. Zij schrappen de verplichting tot een standaardisering tegen 2009 ten voordele van acties in zwemzones, waterwinning waterwingebieden en risicowaterlichamen. In dat opzicht zijn bij de verschillende intercommunales gebiedsstudies bezig om het (de) waterzuiveringssyte(e)m(en) aangepast aan de realiteit van het terrein te bepalen. Deze studies laten ook toe de PASH (autonome individuele of autonome gegroepeerde waterzuiveringssystemen die overgaan naar collectieve zuivering) te bepalen en de termijn voor de standaardisering vast te leggen. Deze maatregelen werden genomen om de beste verhouding tussen de doelstellingen op het vlak van leefmilieu en de investeringen te bepalen.

Voor de presentatie ‘Voor een duurzaam waterbeheer in het Brussels Gewest’, klik hier. (Franstalig)



Conclusie

Ondanks de reeds gedane inspanningen, heeft het Waalse Gewest nog veel werk teneinde te kunnen voldoen aan de eisen van de Kaderrichtlijn Water. Deze gebreken liggen momenteel aan de basis van een geschil tussen de Europese Commissie en België. De situatie zou moeten verbeteren met de investeringsprogramma’s die werden uitgewerkt door de Société Publique de Gestion des eaux (SPGE). Deze moeten toelaten om ten eerste de bouw van de publieke waterzuiveringsinstallaties af te werken opdat tegen 2010 het afvalwater van 88 % van de bevolking zou kunnen worden behandeld, ten tweede de waterzuiveringsinstallaties in overeenstemming te brengen voor dewelke de behandeling van stikstof en fosfor nog niet operationeel is en ten derde het lozingsgehalte te verbeteren, opdat het collectorennetwerk tegen 2015 het hele Waalse territorium zou kunnen dekken.

Andere pistes, zoals het bevoorrechten van de extensieve zuiveringstechnieken in landelijk gebied en de actieve strijd tegen de diffuse lozingen, mogen echter ook niet worden verwaarloosd of vergeten. Alle inspanningen in de goede richting kunnen onze waterlopen redden. De overheid dient absoluut actie te ondernemen, maar dit moet gepaard gaan met een algemene bewustmaking: elke burger moet beseffen dat zijn dagelijkse daden een impact hebben op het leefmilieu en moet in functie daarvan handelen … beter voorkomen dan genezen!

Wij hopen binnen een aantal jaar de balans te kunnen opmaken met niets dan goede en bemoedigende resultaten …