De Leievallei van weleer: een brede strook van moerassig weiland

Op de Ferrariskaarten van 1770, kaartblad 'Meenen ou Menin', was de Leievallei vanaf de Franse grens tot Kortrijk ingekleurd als moerassig weiland over een breedte van 250 à 500 m. De buitenkant was afgezet met bomenrijen en hagen. Eenmaal aangekomen in Vlaanderen, maakte de Leie enkele ruime meanders en voorzag ze de vochtige weiden van water. Oude wilgen en elzen vormden een landelijke erehaag. De ondoordringbare klei van de vlakte hield het water tegen. Tot midden 20ste eeuw zag de Leievallei er uit als een weids open landschap met verspreide wilgen, de rivier kronkelt tussen de Leiemeersen die 's winters nogal eens overstroomden. Een rijke flora en fauna kleurde de vallei: brede oevervegetatie, watervogels, weidevogels,...

Kanaalprofiel versus afgesneden meanders

De Leie als
gekanaliseerde rivier

De industrialisatie en de bevolkingstoename veranderden het landschap totaal. De Leie werd stap per stap rechtgetrokken. Er ontwikkelden zich industriegebieden en een intensieve landbouw. Het rechttrekken en verbreden van de rivier, de scheepvaart, de industrie, de landbouw en de huishoudens zorgden ervoor dat de Leie een zeer sterk vervuilde rivier werd.



De Leie verenigt: sterk door samenwerking

De Leie is de enige grensrivier waarvoor de Franse en Belgische gemeenten zich hebben verenigd ter bevordering van de natuurbescherming, het toerisme, de cultuur en de kwaliteit van het levenskader. Ze hebben zich tot deze samenwerking verbonden door de ondertekening van een charter in Menen in 1996.

Project Corrid'or: naar een grensoverschrijdend Landschapspark Leievallei

Het Europese Interregproject Corrid'or wil de Leievallei tussen Armentières en Kortrijk als een waar grensoverschrijdend landschapspark op de kaart zetten. Partners zijn Lille Métropole Communauté Urbaine, Komen/Comines, het Agentschap voor Natuur en Bos, Wervik, Menen, Wevelgem, Kortrijk, Intercommunale Leiedal, MIROM Menen en de provincie West-Vlaanderen als trekker.



De partners engageren zich om te werken aan een grensoverschrijdende identiteit van de Leievallei. De Leievallei moet uitgroeien tot een betekenisvolle plek in een sterk verstedelijkt milieu, als speerpunt van het grensoverschrijdend groen-blauwe netwerk.
In die zin kadert Corrid'or in andere projecten zoals het West-Vlaamse 'Groene Sporen' en het Noord-Franse 'Trame Verte-Trame Bleue'. Corrid'Or moet van de Leievallei een waardevolle omgeving maken waar landschappelijke kwaliteit, natuurontwikkeling en recreatie hand in hand gaan. Vertrekkend vanuit de bestaande initiatieven aan beide kanten van de grens gaan de projectpartners na hoe dit landschapspark kan worden uitgebouwd. Hoe bewoners, eigenaars, landbouwers en het middenveld hieraan kunnen meewerken en welke instrumenten hiervoor kunnen worden ingezet.
Het project loopt 3 jaar, men verwacht in 2013 concrete realisaties op het terrein te kunnen voorstellen. Tegen april 2014 zou het project afgerond moeten zijn.

Natuurgebied Leiekant-Marke als testgebied

Na de rechttrekking van de Leie ontstonden her en der afgesloten meanders. Enkele natuurliefhebbers staken de handen uit de mouwen om één van die Leiearmen in Marke, met omliggende gronden, om te vormen tot een natuurgebied. Deze open ruimte is, in het dichtbewoonde Zuid-West-Vlaanderen, een nog relatief ongeschonden stuk valleigebied. Met zijn glooiende weiden en een verval van 15 meter op een kleine 200 meter tussen de spoorweg en de Leie, is dit een relict van de laatste ijstijd. Dit blijkt duidelijk uit de vele fossielen die in een nabij gelegen kleiput te vinden zijn. Het natuurgebied de Leiekant in Marke bestaat uit verschillende deelgebieden: weiland, een struweel, een ruigte en een oude leiearm. Deze vormen langs de Leie een prachtig geheel van 6,75 ha natuur met een ruim aanbod aan fauna en flora.

Het inrichtingsplan Leiekant Marke-Bissegem wil het valleigebied omvormen tot een landschappelijk geheel, vanuit de authenticiteit van de bestaande landschappelijke en ecologische kwaliteiten. Er worden voorstellen geformuleerd voor de oude Leiemeanders, de 'toegangspoort' aan de Leiestraat, de bestaande weilanden, het microreliëf, de paden, het bestaande struweel en de spoorwegberm. Binnen Corrid'Or worden in een eerste fase een aantal analyses uitgevoerd alvorens tot inrichtingen over te gaan. Aangezien het gebied beheerd wordt door Natuurpunt-vrijwilligers, is dit het uitgelezen gebied om aan inrichting en beheer te doen in een publiek-private samenwerking. Leiekant-Marke wordt dan ook beschouwd als een testgebied voor de beschikbare instrumenten voor inrichting en beheer in een publiek-private samenwerking (Stad Kortrijk, provincie West-Vlaanderen en Natuurpunt). Ook wordt er frequent afgestemd met de waterwegbeheerder Waterwegen en Zeekanaal (W&Z).
Nu blijft het afwachten voor de eerste realisaties op het terrein, zo zou het natuurgebied Leiekant de eerste onthaalpoort van het landschapspark Leievallei mogen verwelkomen...

Voor meer info:
• over het project Corrid'or, klik hier
• over natuurgebied Leiekant Marke, klik hier

Rivierontmoetingen-Rencontres Fluviales,
werkgroep van Grenzeloze Schelde

Terug naar de inhoudsopgave >>