De Bas-Prés in Komen: transport versus natuurerfgoed |
|
Al enkele jaren bericht Grenzeloze Schelde Nieuws over de problematiek in de zone van de
Bas-Prés ('Lage weiden') in Komen. Meerdere grensoverschrijdende 'Rivierontmoetingen' in samenwerking met de verenigingen Environnement et Développement Alternatif (EDA) en Eco-Vie hebben bijgedragen aan het onderstrepen van het belang en de rijkdom van dit moerassig gebied (2005-2006-2009) dat bedreigd wordt door de verbreding en verdieping van de Leie in het kader van het Europees binnenvaartproject 'Seine-Scheldeverbinding'.
De hamvraag is en blijft: Hoe deze unieke vochtige graslanden beschermen en tegelijkertijd beantwoorden aan de noodzakelijke verbreding van de Leie?
De afgelopen jaren grepen op het terrein vele activiteiten en info-uitwisselingsmomenten plaats in de aanwezigheid van verkozenen, afgevaardigden van het Agence de l'Eau, de Voies Navigables de France alsook grote publieksactiviteiten en animaties voor kinderen onder begeleiding van deskundigen. In 2006 werd een inventaris van de flora opgemaakt, aangevuld in 2007, dankzij de financiële ondersteuning van de Conseil Général du Nord op aandragen van de vereniging EDA.
De Bas-Prés, gebied rijk aan biodiversiteit
Op een oppervlakte van twintig hectare heeft het gebied van de Bas-Prés, gelegen langsheen de oever van de Grensleie ter hoogte van Komen, een natuurlijk karakter behouden als overstromingsgebied en laagvlakte, dat weinig of nooit door menselijke activiteiten werd verstoord. Op en rond deze natte weiden, waar nog enkele sporen van de prehistorische vallei waar te nemen zijn, ontstond een opmerkelijke fauna en flora. Deze site met grote landschappelijke waarde bevindt zich nabij de natuur- en ornithologische reservaten van Ploegsteert en Warneton.
Twee projecten bedreigen het gebied
In het gebied van de Bas-Prés staan twee grote stedenbouwkundige projecten op stapel: enerzijds de aanpassingswerken van de Leie en anderzijds de aanleg van een weg die langs het toekomstige tracé van de waterweg zou lopen.
De geplande werken aan de waterweg kaderen in het Europees project Seine-Schelde, veruit het grootste binnenvaartproject op Europese bodem, dat moet uitmonden in een vlotte binnenvaartverbinding voor grote schepen tussen de bekkens van de Seine en de Schelde. Er wordt verwacht dat de ontwikkeling van het transport via het water tussen Frankrijk (Parijs), België en Nederland een positieve weerslag zal hebben op het milieu omwille van de - in vergelijking met andere transportmiddelen - beperkte vervuiling en het lage energieverbruik.
In Komen plant men dus een verbreding en herkalibrering van de Leie om de doortocht van schepen tot 1.350 ton mogelijk te maken.
De plaatselijke verenigingen EDA en Eco-Vie zijn voorstander van de ontwikkeling van transport via het water, maar roepen de vindingrijkheid van de bouwheren op om de verbredingswerken uit te voeren zonder een eeuwenoud bijzonder patrimonium, dat ook vandaag waardevol blijft, te vernietigen.
In 2008 kwamen ze in opstand tegen het project zoals voorgesteld in het stadhuis van Komen: één enkel tracé midden in de kwetsbare zone met zijdelingse grondopslag met het oog op de aanleg van een weg die de nabijgelegen industriële zones met elkaar moet verbinden. Dit dossier werd daarenboven bekritiseerd omdat het geen rekening hield met de vele argumenten die alternatieven inhielden, rekening houdende met de verbreding van de huidige Leie maar met behoud van het uitzonderlijke vochtig gebied.
Waarom ijveren voor het behoud van dit gebied?
De vereniging Environnement et Développement Alternatif (EDA) heeft in het kader van het openbaar onderzoek dat op 11 juni 2011 eindigde haar steun betuigd aan de verbreding van de Leie, om het transport over water met grote schepen mogelijk te maken, op voorwaarde dat het grootste deel van het moerassig gebied zo veel mogelijk zou gespaard worden.
Ze heeft ook meegedeeld dat zij meewerkt aan de plaatselijke Watercommissie in het kader van het Waterbeheerplan (SAGE: Schéma d'Aménagement et de Gestion des Eaux) Marque/Deûle. Haar voorstel om een 'grensoverschrijdend' lid in de vereniging op te nemen werd aanvaard, meer bepaald in de schoot van commissie 2 'herinrichting en herwaardering van de natuurgebieden' die zich specifiek bezighoudt met de vochtige gebieden. Een gelegenheid om de thans van kracht zijnde reglementeringen die gunstig zijn voor de vrijwaring van het gebied te valoriseren.
EDA blijft het dossier van dichtbij opvolgen en werd overigens in maart 2012 gecontacteerd door een studiebureau dat belast is met de voorbereiding van het openbaar onderzoek. EDA had de gelegenheid om haar argumenten uiteen te zetten over de vraag: 'hoe de uitdaging van het riviertransport van de 21ste eeuw verzoenen met het behoud van een uniek natuurerfgoed als de Bas-Prés?'.
De ingenieurs hebben nieuwe voorstellen overwogen, meer bepaald de verbreding van de huidige Leie. Onnodig te zeggen dat EDA aangenaam verrast was en met vertrouwen wacht op nieuwe alternatieven. Blijkbaar zal men kunnen rekenen op het collectief gezond verstand: alle bewoners en plaatselijke actoren wensen dat een compromis wordt gevonden tussen de twee dwingende vereisten: de ontwikkeling van het transport via het water en de bescherming van een 'onontbeerlijk' moerassig gebied.
Normaalgezien grijpt in 2012 nog een openbaar onderzoek plaats, tenzij de nieuwe Franse regering beslist de uitvoerbaarheidsvoorwaarden van het Europees project 'verbinding Seine-Schelde' te herzien. Veel vragen zijn nog onbeantwoord: wie zal het project financieren en met welk aandeel? Werden alle ecologische voorzorgsmaatregelen in acht genomen? Is het louter de bedoeling om de CO2-emissies veroorzaakt door het goederentransport te verminderen? Wie heeft uiteindelijk het meeste baat bij dit project?
Lees ook de eerder verschenen artikels over de Bas-Prés in Grenzeloze Schelde Nieuws
(nrs 33, 36, 42, 47).
Grenzeloze Schelde, in samenwerking met Anita Villers, voorzitster van EDA
en Philippe Mouton van Eco-Vie
Terug naar de inhoudsopgave >>
De Bas-Prés, gebied rijk aan biodiversiteit
 |
Twee projecten bedreigen het gebied
In het gebied van de Bas-Prés staan twee grote stedenbouwkundige projecten op stapel: enerzijds de aanpassingswerken van de Leie en anderzijds de aanleg van een weg die langs het toekomstige tracé van de waterweg zou lopen.
 |
In Komen plant men dus een verbreding en herkalibrering van de Leie om de doortocht van schepen tot 1.350 ton mogelijk te maken.
De plaatselijke verenigingen EDA en Eco-Vie zijn voorstander van de ontwikkeling van transport via het water, maar roepen de vindingrijkheid van de bouwheren op om de verbredingswerken uit te voeren zonder een eeuwenoud bijzonder patrimonium, dat ook vandaag waardevol blijft, te vernietigen.
In 2008 kwamen ze in opstand tegen het project zoals voorgesteld in het stadhuis van Komen: één enkel tracé midden in de kwetsbare zone met zijdelingse grondopslag met het oog op de aanleg van een weg die de nabijgelegen industriële zones met elkaar moet verbinden. Dit dossier werd daarenboven bekritiseerd omdat het geen rekening hield met de vele argumenten die alternatieven inhielden, rekening houdende met de verbreding van de huidige Leie maar met behoud van het uitzonderlijke vochtig gebied.
Waarom ijveren voor het behoud van dit gebied?
- Het gebied biedt een overstromingscapaciteit van ongeveer 200.000m³. Daar dient nog het economisch voordeel aan toegevoegd te worden van de kosten die vermeden worden in geval van overstromingen of voor de aanleg van een evenwaardig wachtbekken.
- De moerassige graslanden van Komen-Waasten oefenen een belangrijke waterzuiveringsfunctie uit, niet enkel voor hemelwater, maar vooral voor de zuivering van de grondwaterlagen die aan de oppervlakte komen en die vervuild zijn met nitraten vanuit de landbouw en met huishoudelijke afvalstoffen.
- Unieke pedagogische functie: meer dan 2500 leerlingen wonen of lopen school op 500m van dit vochtige gebied. Vele animaties grepen plaats om de rol van ecologische corridor, van foerageergebied en rustplek voor trekvogels en, natuurlijk, van biotoop rijk aan fauna en flora toe te lichten.
- beantwoorden aan de doelstellingen van de door talrijke landen ondertekende RAMSAR-conventie van 2 februari 1971 ter bescherming van de waterrijke gebieden (draslanden) 'die van internationale betekenis zijn als woongebied voor watervogels'. Deze overeenkomst trad in werking in 1975 en meer dan 1.755 sites werden in 2009 geregistreerd. In dat jaar werd in Frankrijk door de staatssecretaris voor milieubescherming een groep samengesteld met de opdracht een nationale strategie uit te werken ter bescherming van de draslanden. 2 februari is overigens tot Werelddag van de Draslanden (wetlands) uitgeroepen.
- naleven van de doelstellingen van de Europese kaderrichtlijn Water die voorschrijft de bestaande waterrijke gebieden te beschermen en er zelfs te heroprichten daar waar het mogelijk is. Het zou rampzalig zijn een bijzonder gebied als dat van de Bas-Prés te veroordelen, terwijl er alternatieven bestaan...
 |
Ze heeft ook meegedeeld dat zij meewerkt aan de plaatselijke Watercommissie in het kader van het Waterbeheerplan (SAGE: Schéma d'Aménagement et de Gestion des Eaux) Marque/Deûle. Haar voorstel om een 'grensoverschrijdend' lid in de vereniging op te nemen werd aanvaard, meer bepaald in de schoot van commissie 2 'herinrichting en herwaardering van de natuurgebieden' die zich specifiek bezighoudt met de vochtige gebieden. Een gelegenheid om de thans van kracht zijnde reglementeringen die gunstig zijn voor de vrijwaring van het gebied te valoriseren.
EDA blijft het dossier van dichtbij opvolgen en werd overigens in maart 2012 gecontacteerd door een studiebureau dat belast is met de voorbereiding van het openbaar onderzoek. EDA had de gelegenheid om haar argumenten uiteen te zetten over de vraag: 'hoe de uitdaging van het riviertransport van de 21ste eeuw verzoenen met het behoud van een uniek natuurerfgoed als de Bas-Prés?'.
De ingenieurs hebben nieuwe voorstellen overwogen, meer bepaald de verbreding van de huidige Leie. Onnodig te zeggen dat EDA aangenaam verrast was en met vertrouwen wacht op nieuwe alternatieven. Blijkbaar zal men kunnen rekenen op het collectief gezond verstand: alle bewoners en plaatselijke actoren wensen dat een compromis wordt gevonden tussen de twee dwingende vereisten: de ontwikkeling van het transport via het water en de bescherming van een 'onontbeerlijk' moerassig gebied.
Normaalgezien grijpt in 2012 nog een openbaar onderzoek plaats, tenzij de nieuwe Franse regering beslist de uitvoerbaarheidsvoorwaarden van het Europees project 'verbinding Seine-Schelde' te herzien. Veel vragen zijn nog onbeantwoord: wie zal het project financieren en met welk aandeel? Werden alle ecologische voorzorgsmaatregelen in acht genomen? Is het louter de bedoeling om de CO2-emissies veroorzaakt door het goederentransport te verminderen? Wie heeft uiteindelijk het meeste baat bij dit project?
|
Lees ook de eerder verschenen artikels over de Bas-Prés in Grenzeloze Schelde Nieuws
(nrs 33, 36, 42, 47).
Grenzeloze Schelde, in samenwerking met Anita Villers, voorzitster van EDA en Philippe Mouton van Eco-Vie
Terug naar de inhoudsopgave >>
Reacties op de nieuwsbrief en/of voorstellen voor artikels zijn welkom >>