VLAANDEREN: Water herovert ook Vlaamse steden

Overal in Europa herovert het water meer en meer de stadscentra. Het water opnieuw in de stad brengen, staat op vele plaatsen bovenaan de politieke agenda. Herinrichting en (her) waardering van de waterlopen, ontwikkeling van activiteiten op en langs het water …: de stad richt haar blik naar het water en speelt de aanwezigheid van waterlopen als troef uit! Aan oude loskades verschijnen luxeappartementen, overwelfde grachten en vlieten blinken weer in de zon.

Steden ontstonden in een ver verleden veelal aan een rivier. Ze groeiden organisch rond de kronkelende rivier, vaak zelfs aan een samenvloeiing van twee rivieren. Maar door de watervervuiling en de regelmatige overstromingen bekoelde de liefde tussen beide snel. De oorspronkelijke stedelijke navelstreng verdween geleidelijk uit het stadsbeeld.

Nu worden talrijke initiatieven ondernomen om de integratie van waterlopen en stad te bevorderen. Steden doen dit vanuit verschillende actuele thema’s zoals watermanagement, mobiliteit, ecologie, toerisme, stedelijke economie en cultureel erfgoed. Enkele steden in actie:

• De historische binnenstad van Brugge staat wereldwijd bekend als het ‘Venetië van het Noorden’. Men zegt wel eens dat je deze stad van steen en water niet écht hebt bezocht als je geen boottochtje op de beroemde reien hebt gemaakt.
  Deze reitjes of grachten zijn meestal onderdelen van de oorspronkelijke rivier ‘de Reie’ en haar bijriviertjes. De rivier, die in de Middeleeuwen werd gekanaliseerd, kwam de stad binnen langs het Minnewater. Het Minnewater was vroeger de aanlegplaats voor de barges of trekschuiten die een regelmatige verbinding tussen Brugge en Gent garandeerden. Vandaag is het de romantische plek bij uitstek.
  Het Brugse waternet heeft in de loop van de geschiedenis vele veranderingen ondergaan. Het meest ingrijpend waren de dempingen: de gracht werd dichtgegooid en in de plaats kwam er een straat of huizenrij. Een mooi voorbeeld daarvan is de Kraanrei, die van het Jan Van Eyckplein naar de Markt liep. Waar nu het Postkantoor en het Provinciaal Hof staan, liep vroeger de Kraanrei tot aan de Waterhalle. Hier konden, tot in de 16de eeuw, kleinere schepen hun goederen laden en lossen. In tegenstelling tot de Kraanrei bleven de meeste andere grachten gelukkig gespaard van demping. Dat had vooral te maken met… de armoede van Brugge in de 19^de eeuw.
  Toch waren de reien vroeger lang niet zo romantisch en pittoresk als nu. Nauwelijks 30 jaar geleden verspreidden de reien 's zomers in de binnenstad een ondraaglijke stank. Ze deden namelijk dienst als open riolen. In de jaren '70 is men dan begonnen met het saneren van de grachten. Ingekokerde en toegeslibde delen van de reien werden met groot materiaal uitgezogen en gereinigd. Het water in de grachten is nu ongeveer 2 meter diep en er zijn 43 bruggen.
  
  
• In Leuven wil men de Dijle weer zichtbaar maken in het stadsbeeld. 'De Dijle levend door Leuven' is nu een uitgangspunt bij elk stedenbouwkundig project.
  
  
  • Dijleterrassen worden aangelegd ter vervanging van de loodrechte muren die aan de kant van de Dirk Boutslaan de rivier van de stad scheidden.
    
    
    
    
  • De Vaartkom zal grondig veranderen naar een nieuw levendig stedelijk centrum aan een uniek waterfront met aansluiting op grotere landschappelijke gehelen.
    
    
    
    
  • De Voer, een zijrivier van de Dijle, zal in de toekomst opnieuw in het straatbeeld opduiken.
    
    
    
    
  Op de website van de stad Leuven is veel info beschikbaar over de Dijleterrassen, het openleggen van de Voer, het project rond de Vaartkom, ….
  
  Om wateroverlast in de binnenstad tegen te gaan zorgde de Vlaamse Milieumaatschappij stroomopwaarts voor heel wat extra opvangcapaciteit in het natuurlijk overstromingsgebied de Doode Bemde in Neerijse en een wachtbekken in Egenhoven.
  
  
• In Diest wil men met het project ‘Diest en Demer’
  de Demer meer in het stadszicht betrekken, zonder gevaar voor overstromingen en met helder water, zonder geurhinder. Diest en
  de Vlaamse Milieumaat-schappij willen de bewoners van Diest zo vroeg mogelijk betrekken bij de opmaak van de plannen om er ten volle rekening mee te houden bij de opmaak van het definitieve plan.
  
  
• In het Denderbekken trachten steden als Geraardsbergen, Aalst en Dendermonde het water dichter bij hun stad en zijn inwoners te brengen.
  
  
  • In Geraardsbergen geeft de nieuwe esplanade langs de Dender fietsers en wandelaars die de stad via het jaagpad binnenkomen zin om het centrum te verkennen.
    
    
    
    
  • In Aalst wordt de stationsomgeving verfraaid. Hierbij neemt de integratie van de Dender in de stad een belangrijke plaats in. Via www.projectASO.be blijf je op de hoogte.
    
    
  • In Dendermonde is er het project ‘De Dender loopt’ met de bedoeling de Oude Dender te herwaarderen. Waterwegen en Zeekanaal NV bouwde in dat kader al de nieuwe Vlasmarktbrug en renoveerde ook het Oud Sas.
    Meer info >>
    
    
    
    
• De oorsprong van Gent ligt aan de samenvloeiing van Leie en Schelde. Sinds de 19^de eeuw, een periode van ziekte en epidemieën, keerde men de blik af van het water: een open riool dat moest overwelfd of gedempt worden. In de jaren 1960 werd de Ringvaart om Gent aangelegd: de scheepvaart moest niet meer door het stadscentrum varen, bruggen roestten vast. Begin de jaren 90 groeide de bewustwording van een duurzaam stedelijk waterbeheer, rekening houdende met de verschillende aspecten als waterbeheersing, zuivering, gebruik van regenwater, groenassen (ecologie). Waterlopen werden geherwaardeerd met aandacht voor de historische monumenten en de belevingswaarde van water (verlaagde kaaien zoals Korenlei en Graslei, jaagpaden om te wandelen langs en op het water, …).
  
  Vandaag staan in Gent verschillende projecten op stapel.
  
  
  • Met het project Oude Dokken wil het stadsbestuur een nieuw stadsdeel aan het water creëren.
  • Met het project De Nieuwe Voorhaven wil de Stad Gent de oude beschermde industriële site rondom de oude havenloodsen aan het Voorhavendok herontwikkelen
  • De Nederschelde, die in 1885 is gedempt, wordt weer opengelegd om de historische samenloop van de Leie en Schelde te herstellen. Aan de samenvloeiing van de Leie en Schelde is een moderne jachthaven aangelegd, Portus Ganda, die een belangrijke recreatieve en toeristische troef voor de stad betekent.
    
    
    
    De Scaldissluis, die gebouwd wordt door Waterwegen en Zeekanaal NV, is noodzakelijk om het verschillende waterpeil in het stadscentrum en in de Portus Ganda te overbruggen.
    
    
• In Antwerpen moet de waterkering hoger in het kader van de strijd tegen overstromingen als onderdeel van het Sigmaplan. De stad koestert ambitieuze plannen om de Scheldekaaien en de ruime omgeving ervan opnieuw aan te leggen. Nu liggen die er vaak verlaten en troosteloos bij. In de toekomst moeten ze uitgroeien tot een aangename verblijfsplaats die de band tussen stad en Schelde herstelt.
  Meer info >>
  
  
• In Mechelen verbindt een vlottende wandelesplanade op de linkeroever van de Binnen-Dijle de jachthaven met het centrum van de stad. Het voormalige brouwerijcomplex Lamot aan de Dijle werd grondig gerenoveerd tot een congres- en erfgoedcentrum met een grand café; een voetgangersbrug verbindt de nieuwe ontmoetingsplaats met de Vismarkt, het kloppende hart van de stad.
  
  
  
  De Melaan, in 1913 gedempt als een van de laatste vlieten in het toenmalige Mechelen, werd terug opengelegd.
  Meer info >>
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
• Aan de samenvloeiing van de Grote en de Kleine Nete groeide Lier. Om de relatie met de Nete te herstellen worden op het Felix Timmermansplein de kaaimuren verlaagd om een echt Nete-effect te creëren.
  Bron: http://www.lier.be/content.jsp?objectid=9706
  
  
• In Hasselt is ‘De Blauwe Boulevard’ een Bijzonder Plan van Aanleg (BPA) dat de zone rond de kanaalkom transformeert tot een stedelijk gebied met zowel woon-, handels-, kantoor- als dienstenfuncties. Het belangrijkste element in de open ruimtestructuur van dat plan is de kanaalkom die vanaf het Albertkanaal tot aan de binnenstad reikt. De oevers van de kanaalkom worden promenades langs het water en blijven op die manier publiek domein.
  Hasselt is ontstaan aan de Demer, maar van die historische binding met de rivier is nagenoeg niets meer over. Het BPA van de Blauwe Boulevard wil de groene oevers opnieuw zichtbaar maken en voorziet daarom een water- en groengebied tussen de grote ring en de kanaalkomzone.
  Meer info >>
  
  
  
  
  
  
• Boom renoveerde de Kaai aan de Rupel tot een prachtige esplanade waardoor de stad haar blik meer naar de rivier richt, sterk gewaardeerd door fietsers en wandelaars.
  Meer info >>
  
  
  
  
• Merchtem heeft plannen om de ondergrondse Molenbeek in het centrum opnieuw open te leggen.
  
  
• In Ieper wil men de Ieperlee na drie eeuwen van overwelving weer zichtbaar maken.
  
  
• ...