BRUSSEL: stad aan het water.
De herwaardering van de open Zenne en het Zennekanaal

Ooit was de Zenne een aantrekkelijke rivier, met veel eilandjes. De gele iris, symbool van het Brussels Gewest, bloeide er in overvloed. In de loop der eeuwen veranderde de rivier door de verstedelijking in een open riool en werd ze overwelfd.
Maar ook al zijn de waterlopen weinig gekend of al werden ze verbannen uit het straatbeeld, daarom zijn ze zijn nog niet uit Brussel verdwenen. De Zenne daar waar ze nog in openlucht stroomt en het Zennekanaal, nu DE waterloop van Brussel, verdienen het om te worden geherwaardeerd.

Een terugblik …

Zoals veel andere steden in Europa is Brussel ontstaan op de oevers van een rivier. Haar geschiedenis is bijgevolg onverbrekelijk verbonden met die van de Zenne. Het ontstaan van Brussel situeert zich in de 10de eeuw met de stichting van “Bruocsella” - wat zo veel betekent als ‘nederzetting in het moeras’ - op één van de eilandjes van de Zenne.
Tot het einde van de 18de eeuw had de Zenne talrijke zijarmen die in de loop der eeuwen min of meer kunstmatig waren gewijzigd. Deze rivierarmen maakten de economische, sociale en stedelijke ontwikkeling van Brussel mogelijk, dankzij de visvangst, de scheepvaart, de watermolens en de vestiging van talrijke industrieën langsheen de rivier (brouwerijen, ververijen, mandenvlechterijen,…).
Om de problemen voor de volksgezondheid op te lossen, de overstromingen in de oude stad een halt toe te roepen en de vervallen wijken om te vormen tot een modern stadscentrum, besliste burgemeester Anspach in de 19de eeuw tot de overwelving van de Zenne. Hieruit besluiten dat er geen waterlopen meer bestaan in Brussel zou de waarheid evenwel geweld aandoen.

De Zenne doen herleven: een mythe of werkelijkheid?

Volgens de Europese Kaderrichtlijn Water, in 2006 in de Brusselse wetgeving geïmplementeerd, moet in 2015 de goede staat van alle watervoorraden kwantitatief en kwalitatief bereikt zijn. Hopelijk zullen de al bestaande en geplande waterzuiveringinstallaties tegen dan al het afvalwater zuiveren dat in het Zennebekken wordt geloosd.
Op het vlak van natuur ontwikkelt het Brussels Gewest sinds 1998 een blauw netwerk om “vroegere waterlopen (voor een deel) weer open te leggen, de kwaliteit van de oppervlaktewateren te verbeteren, afvalwater en zuiver water van elkaar te scheiden, de rivierpanden en moerasgebieden ecologisch te herstellen, …”. Talrijke zijrivieren (zullen) genieten van deze herwaarderingspolitiek.
Dankzij deze nieuwe impulsen verwerven de Brusselse waterlopen stilaan opnieuw een ecologische stabiliteit die gunstig is voor hun herwaardering.
Om de Brusselaars te verzoenen met hun waterlopen, zouden de Zenne, waar ze nog in openlucht stroomt, en het Zennekanaal gerevaloriseerd moeten worden.

Brussel langs de Zenne en het kanaal

Dichtbij sluis van Anderlecht en de wijk Het Rad bevindt zich één van de zeldzame plaatsen in het Brussels Gewest waar de Zenne nog in openlucht stroomt. Op deze plaats heeft ze met haar meanderend verloop en haar ‘natuurlijke’ oevers een zekere aantrekkingskracht weten te behouden. Vorig jaar behaalde Coördinatie Zenne de Prix Paul Duvigneaud (Prijs voor educatieve projecten rond milieu in het Brussels Gewest) voor zijn ontdekkings-, sensibilisatie- en educatieproject rond deze site. Verschillende activiteiten in het kader van dit project zullen in 2010 georganiseerd worden. Een informatieavond over de toekomst van deze site, begeleide bezoeken en een sensibilisatiecampagne voor de wijkbewoners en de overheid m.b.t. de mogelijkheden van deze site staan onder andere op het programma. Wij zullen u hierover zeker nog informeren.
Meer nog dan de Zenne waar ze nog in openlucht stroomt, kan het kanaal vandaag als DE waterloop van Brussel beschouwd worden. De geslaagde heraanleg van het Becodok en het succes van de jaarlijkse zomermanifestaties op deze kaai bewijzen de aantrekkingskracht van een waterweg in de stad en de rol die de kaaien kunnen spelen als openbare ontmoetingsplaatsen.
Een betere integratie van dit ‘Zennekanaal’ in de stad is voor de Brusselaars dé uitdaging! De mooie fietspaden die het kanaal al voor een deel afzomen, de vele projecten die er in de steigers staan, een opmerkelijk patrimonium en het historisch centrum
in de nabijheid zijn belangrijke troeven…
In de toekomst moeten ze beter uitgespeeld worden!

David Kuborn - Coördinatie Zenne

>> Terug