VLAANDEREN: De Scheldekaaien in Antwerpen...

Beschermengel van een metropool

De Scheldekaaien op de rechter Scheldeoever in Antwerpen lopen van noord naar zuid langs het historisch centrum. Ze werden ruim een eeuw geleden aangelegd ten gunste van de scheepvaart. Met de stormvloed van 1976 bleek de kaaimuur niet hoog genoeg om de stad te beschermen tegen stormtijen op de Zeeschelde, waarna de huidige betonnen waterkeringsmuur werd opgetrokken. De Scheldekaaien moeten worden voorbereid op de toekomst en werden meegenomen in het geactualiseerde Sigmaplan.

Het geactualiseerd Sigmaplan Als reactie op de watersnoodramp van 1976 heeft de Vlaamse Regering het Sigmaplan in het leven geroepen. Door lokale dijkverhogingen te combineren met de aanleg van gecontroleerde overstromingsgebieden langs de getijdenrivieren, beveiligt het Sigmaplan het hele Zeescheldebekken tegen overstromingen. En dat op een natuurlijke en efficiënte manier met 'ruimte voor de rivier' als leidend principe. Het Sigmaplan is even vooruitstrevend als noodzakelijk. Een veranderend klimaat zorgt voor een hogere zeespiegel, meer stormen en nattere winters en dat maakt Vlaanderen alleen maar kwetsbaarder voor overstromingen. Bovendien liggen woonwijken en industrieparken vlak aan het water, waardoor overstromingen vandaag een hogere tol eisen dan pakweg 25 jaar geleden

Multifunctionele invulling

Het project 'Scheldekaaien Antwerpen' vormt het grootste Sigmaproject in stedelijke context. Net als bij de andere Sigmaprojecten staat een multifunctionele aanpak voorop. De stad beschermen tegen de grillen van de stroom en tegelijk de band aanhalen met de stroom, dat vormt de uitdaging. Niet alleen zal de historische kaaimuur worden gestabiliseerd. Ook zal de waterkering op Sigmahoogte worden gebracht. Concreet betekent dat een verhoging met 90cm, zodat de waterkering op 9.25m TAW* komt. Als kers op de taart zal de publieke ruimte worden heraangelegd en verfraaid.

Masterplan of kaaienplan

Waterwegen en Zeekanaal NV en stad Antwerpen sloegen de handen in elkaar om voor de Antwerpse Scheldekaaien een ambitieus Masterplan uit te werken voor de heraanleg van de volledige kaaienstrook. Dat wil zeggen van het Droogdokkeneiland in het noorden tot aan Petroleum Zuid in het zuiden. De kaaien werden onderverdeeld in zeven deelgebieden die stelselmatig onder handen worden genomen. Dit ‘Kaaienplan’ is geen afgewerkt plan van hoe de kaaien eruit zullen zien. Het is eerder een set van richtlijnen; een kader van mogelijkheden en suggesties waarmee men bij de toekomstige herinrichting rekening zal moeten houden. Zo doet het uitspraken over waterkeringtechnieken en functies per deelgebied van de kaaien en geeft het suggesties mee naar mobiliteit, groeninvulling en inrichting.


Timing

In maart 2009 lag het voorontwerp voor de herinrichting van de Scheldekaaien letterlijk op tafel. Tijdens tafelgesprekken overal in de stad, de zogenaamde 'Kaaien op tafel', konden alle geïnteresseerden mee reflecteren over de toekomst van de kaaien. Alle reacties, opmerkingen en suggesties werden verzameld en gebundeld overhandigd aan de ontwerpers. Deze hebben de reacties in de mate van het mogelijke meegenomen bij de opmaak van een definitief masterplan.
Dat definitieve ontwerpplan werd op zondag 28 maart 2010 voorgesteld aan het brede publiek in de Antwerpse Arenbergschouwburg.

De omvang van de werken vraagt een gefaseerde aanpak en een grondige voorbereiding. De kaaistrook ter hoogte van wijken Sint-Andries en 't Zuid komt als eerste aan de beurt. Dit toont, voor de eerste maal, hoe het masterplan voor de volledige Scheldekaaien in een bepaald deelgebied kan worden toegepast. Het ontwerp houdt rekening met het oorspronkelijke maritieme karakter van de kaaien enerzijds en het typische karakter van de achterliggende wijken Sint-Andries en ’t Zuid anderzijds. De waterkerkering is een ongelijk vast dijklichaam wat een aangename vrijblijvende sfeer creëert om te vertoeven.

In de maanden februari en maart 2010 hielden W&Z en stad Antwerpen samen met de partners Antwerpen aan 't Woord, Unizo Antwerpen Stad en ACW Antwerpen inspraakrondes voor het schetsontwerp van dit eerste deelproject. Hiervoor werd een online applicatie gelanceerd: 'Droom je kaai'.

Meer informatie vind je op www.onzekaaien.be en www.sigmaplan.be.

Met dank aan Carolien Peelaerts, communicatieverantwoordelijke W&Z, afdeling Zeeschelde, voor het aanleveren van informatie en illustratiemateriaal.

>> Terug