Het groen-blauwe netwerk… Wat is dat eigenlijk?

Het 'Groen-Blauwe Netwerk' (GBN) wil een halt toe roepen aan het verlies van de biodiversiteit in een landschap dat steeds verder versnippert. De verarming van de biodiversiteit wordt in de eerste plaats veroorzaakt door de teloorgang en de versplintering van de habitats van dieren en planten. De GBN zorgt voor een herstel van de ecologische banden met de natuurgebieden en stimuleert de natuur in de stad zoveel mogelijk. Dit moet de verplaatsing en verspreiding van de fauna en flora makkelijker maken. Het 'groene netwerk' staat voor de natuurlijke milieus op het land, terwijl het 'blauwe netwerk' zich richt op het water (stromen, rivieren, waterrijke gebieden).

Dit GBN maakt deel uit van de Europese strategie om de biodiversiteit te bevorderen. Een van de zes pijlers van die strategie is gebaseerd op de ontwikkeling van een 'groene infrastructuur'. Ook het netwerk 'Natura 2000' met de Habitatrichtlijn en het hydrografische netwerk met de Kaderrichtlijn Water ijveren al voor ecologische continuïteit en bouwen verder op dezelfde basisbeginselen. Binnen de sites van 'Natura 2000' is deze continuïteit duidelijk voelbaar. Wanneer het er echter om gaat de ecologische continuïteit tussen de verschillende sites te verzekeren, blijft dit toch nog heel beperkt.


Projecten binnen het groen-blauwe netwerk in de vallei van de Boven-Schelde

De Boven-Scheldevallei bezit gelukkig een hoge potentie voor natuurherstel in de vele valleidelen die gespaard bleven van bebouwing. Vooral de afgesneden meanders bezitten nog een hoge natuurwaarde. De diversiteit aan habitats is in die meanders veel groter dan in de rivier zelf.

Deelgebieden in de Boven-Scheldevallei (klik op de kaart om deze te openen als pdf)

In Vlaanderen probeert men de hele Scheldevallei te beschermen. De start werd gegeven door de provincie Oost-Vlaanderen. In 1997 kreeg dit initiatief vanuit het Vlaamse Gewest een ondersteuning via de oprichting van het ‘Ecologisch impulsgebied Boven-Schelde’. De Vlaamse Overheid samen met de Vlaamse Landmaatschappij werkt intensief voor de uitvoering van de verschillende land- en natuurinrichtingsprojecten in het gebied.

De Scheldemeersen waren in 1984 volgens de Biologische Waarderingskaart biologisch waardevol. De beste percelen zijn vooral gelegen in de natste gedeelten van de meersen te Avelgem en te Kerkhove. Beide zijn nu natuurgebied met wetenschappelijke waarde. ‘Meersen’ is de benaming voor natuurlijke overstromingsgebieden of restanten ervan in een valleigebied.

Afgesneden Scheldemeanders

In Wallonië mogen de afgesneden meanders van de Boven-Schelde niet meer gedempt worden. Elke meander is namelijk beschermd als biologische waardevol waterrijk gebied. Langsheen de Boven-Schelde werd in de streek van Tournai-Péronnes het ‘bekken van de Boven-Schelde stroomopwaarts van Doornik’ erkend als Natura 2000-gebied, een oppervlakte van 193 ha dat bestaat uit verschillende gebieden.

Door het rechttrekken van de Schelde werden talrijke Scheldemeanders afgesneden. De oevers van de meanders zijn heringericht opdat de oeverbegroeiing zich kan uitbreiden. Ze doet immers dienst als paaiplaats voor vissen en broedplaats voor vogels.

Biodiversiteit in de Stadsrand (BIPS) opgestart in september 2009 is een grensoverschrijdend platform voor uitwisseling, demonstratie en evaluatie van methodes voor ecologisch beheer en inrichting van natuur- en landbouwgebieden in de stadsrand. BiPS is een samenwerkingsverband tussen 7 Vlaamse, Waalse en Franse partners (de Provincie West-Vlaanderen, Regionaal Landschap West-Vlaamse Heuvels, Hainaut Développement, Espace Naturel Lille Métropole, de gemeenten Komen, Estaimpuis en Moeskroen).


Toepassingsgebied van de Biodiversiteit in de Stadsrand (klik op de kaart om deze te openen als pdf)

Het Grensoverschrijdend natuurpark van Henegouwen is een ‘parc naturel’ dat het Parc naturel régional Scarpe-Escaut in Frankrijk en het Parc naturel des Plaines de l'Escaut in België omvat. Dit project wil op een samenhangende en geïntegreerde wijze het gebied van de twee samengvoegde parken beheren. Een van de actiepunten van het Grensoverschrijdend natuurpark van Henegouwen is het in uitvoering brengen van het ecologische netwerk.


Het Grensoverschrijdend natuurpark van Henegouwen (klik op de kaart om deze te openen als pdf)

In Frankrijk bepaalt de wet 'Grenelle 2' dat elke regio een 'regionaal plan voor ecologische samenhang' (SRCE) moet uitwerken. Het 'Regionale Plan voor Ecologische Samenhang - Groen-Blauw Netwerk Nord-Pas-de-Calais’ heeft als doel de ecologische continuïteit die nodig is om de biodiversiteit in stand te houden, te benoemen, bewaren en herstellen, en om zo haar groen-blauwe netwerk terug op te bouwen. Doordat alle aspecten er met elkaar zijn verweven, kunnen de dierlijke en plantaardige soorten in het groen-blauwe netwerk zich verspreiden, voeden, voortplanten en uitrusten.


Het groen-blauwe netwerk in Nord-Pas-de-Calais (klik op de kaart om deze te openen als pdf)

Meer info

• Artikel over de stand van zaken van het blauw-groen netwerk in Wallonie
  (p. 14 - Franstalig) >>
• Studiedossier verkennende ecologische gebiedsvisie voor de Boven-Schelde >>
• Folder Natuurinrichtingsproject West-Vlaamse Scheldemeersen >>
• Presentatie Natura 2000-gebied ‘Bassin de l’Escaut en amont de Tournai’ (Franstalig) >>
• Website project ‘Biodiversiteit in de Stadsrand’ (BIPS) >>
• Dossier blauw-groen netwerk voor het Grensoverschrijdend natuurpark van Henegouwen’ (Franstalig) >>
• Website project ‘Grensoverschrijdend natuurpark van Henegouwen’ (Franstalig) >>
• Website 'Regionale Plan voor Ecologische Samenhang -
  Groen-Blauw Netwerk Nord-Pas-de-Calais’ (Franstalig) >>

Terug naar de inhoudsopgave >>