De Europese Kaderrichtlijn Water (2000) is sinds 2003 opgenomen in de Vlaamse wetgeving. Deze richtlijn geeft instructies voor de inrichting van verstedelijkte (en niet-verstedelijkte) omgevingen. Dit principe zou nog veel meer toegepast moeten worden in de praktijk.
We verklaren ons nader.

Studiedag ‘Water in de Buurt’ op 17/10/2011 in Diest

Een groot probleem in onze verstedelijkte gebieden is de sterke ondoordringbaarheid (verzegeling) van het landoppervlak.
Een stevige regenbui zorgt al snel voor een sterke verdunning van het afvalwater in de riolering, waarbij de extra hoeveelheid water een overbelasting van de rioolwaterzuiverings-installaties (RWZI) veroorzaakt. Hierdoor komen ook overstorten in werking die het verdunde vuile water alsnog ongezuiverd rechtstreeks in de beken en rivieren afvoeren. Een interessante oplossing hiervoor, is het afkoppelen van hemelwater van het rioleringsnetwerk. Dit is een belangrijk principe in het ‘waterneutraal bouwen’ en kan op verschillende niveaus worden toegepast: bij het bouwen van een huis, bij de heraanleg van een wijk of bij de inrichting van een hele stad.

• Op niveau van een gebouw is de opvang van het hemelwater essentieel. Door dit niet rechtstreeks naar de riolering af te voeren kan al heel wat overbelasting worden vermeden. Dit opgevangen water kan bovendien worden gerecupereerd voor het doorspoelen van toiletten, wasmachines,…
• Op het niveau van een wijk kan heel wat opgevangen water ter plaatse worden gehouden. Een goede manier hiervoor zijn WADI’s, Water Afvoer Door Infiltratie-systemen: een netwerk van open ‘grachten’ garandeert de afvoer van dit hemelwater van de huizen, door het langzaam de kans te geven in de bodem te infiltreren. Bovendien kan je dit ook nog eens combineren met verschillende vormen van recreatie zoals een waterspeeltuin, waardoor de wijk een extra aantrekkelijk plekje krijgt.
• Toepassing van gelijkaardige principes op stedelijk niveau kan leiden tot een water neutrale stad. Daartoe zijn ‘blauwgroene vingers’ in steden onmisbaar.

Naast de ondoordringbaarheid van de bodems in verstedelijkte gebieden is een andere belangrijke factor in de waterproblematiek in onze regio’s de afname van het ‘sponseffect’ in het buitengebied. Het natuurlijke (spons)landschap van vroeger werd de afgelopen eeuw aangepast om afvoer van water te versnellen. Met bewuste ingrepen wilde men het water sneller naar de monding brengen, vanuit de idee dat dit minder kans op waterproblematiek in het binnenland zou inhouden. Het verdwijnen van deze zogenaamde hydraulische ruwheid resulteerde echter in verhoogde bodemerosie en versnelde waterafvoer, en dus meer overstromingen.

Waterafvoer van 1980 vergeleken met die van 1950, VUBrussel, Van der Beken, 1984 in Rombaut, 2011

Samengevat resulteren de verzegeling en de verminderde sponswerking van het landschap in een verhoogd piekdebiet en een versnelde afvoer. Met alle gevolgen vandien: sterke bodemerosie, overstromingen, maar ook verdroging (in de stad, daling van de grondwatertafel op het platteland,..). Bovenop deze evoluties worden we vandaag ook geconfronteerd met de klimaatsverandering, die op zijn beurt een invloed heeft op de waterhuishouding (stijgende zeespiegel, stijgende winterneerslag, onregelmatigere zomerneerslag,…).

Rechtgetrokken beek, versnelde afvoer, Ruhrgebied, Duitsland, Rombaut, 2011

De afgelopen decennia werden de wachtbekkens als ideale oplossing naar voor geschoven: een loodrechte constructie die de waterloop blokkeerde om zo de waterafvoer (tijdelijk) deels af te remmen. Dit is echter slechts een bestrijding van symptomen: om het probleem echt op te lossen moeten de oorzaken worden aangepakt.

Opnieuw ‘ruw’ maken van het landschap, Ruhrgebied, Duitsland, Rombaut, 2011

Het landschap moet opnieuw ruwer gemaakt worden, in verstedelijkte gebieden moeten voldoende waterdoorlatende oppervlaktes worden aangelegd en waterlopen moeten uit hun te nauwe keurslijf van zomerdijken worden bevrijd. Door hun winterbedding weer vrij te geven en overstromingen hierin toe te laten kunnen heel wat overstromingsproblemen worden vermeden. Men spreekt in dit geval van GOG’s = Gecontroleerde Overstromingsgebieden.

In deze editie van de Grenzeloze Schelde Nieuwsbrief geven we uit elke regio van ‘ons stroomgebied’ een voorbeeld van een project waarin wordt getracht deze principes zo goed mogelijk te integreren.

Grenzeloze Schelde, op basis van de lezing van Erik Rombaut op 17 oktober 2011.
Meer informatie en foto’s van de studiedag ‘Water in de buurt’ vind je hier.
De link naar de presentatie die gehouden werd op 17 oktober 2011 vind je hier.


Terug naar de inhoudsopgave >>