BRUSSEL: De herwaardering en sanering van de Pedevijver in Anderlecht

Situering van de Neerpedebeek en de Pedevijver

De waterloop Neerpedebeek volgt een tracé van 14km lang, tussen de bron in Lennik (Vlaams grondgebied) en de samenvloeiing met het kanaal in Anderlecht (Brussels grondgebied). De laatste 2km loopt ze in een koker, gescheiden van het rioleringsstelsel.

De waterloop draineert een stroomgebied van +/-2 500ha. De dalende topografie van bovenloop naar benedenloop veroorzaakt een waterverzadiging in het benedenstroomse gedeelte. Om die reden heeft de provincie Brabant in de jaren '80 een vijver aangelegd die de hoge waterstanden van de Neerpedebeek in Anderlecht moest opvangen. Dit kunstwerk was erop gericht de meer verstedelijkte benedenstroomse gebieden tegen overstromingen te beschermen. In dit geval zouden we kunnen spreken van een 'stormvijver' (50 000m³) naar analogie met de terminologie gebruikt binnen de afvalwatersector. Deze vijver ligt op dit moment in het hart van het gewestelijke Pedepark.

Het Pedepark is niet alleen ecologisch interessant door de aanwezigheid van vogels, amfibieën, insecten en zoogdieren (o.a. vleermuizen) en zeldzame planten, maar is ook belangrijk als wandel- en fietsgebied, voor de sportvisserij en de modelbootvaart.

Aanslibbing van de vijver

Omdat de Neerpedebeek lange tijd niet werd geruimd, liep de rivier constant over in de vijver, zelfs bij droog weer. Het gevolg was dat de vijver snel en sterk aanslibde, vooral in het bovenstroomse gedeelte. Overigens werd de vijver ook nooit geruimd waardoor zijn wateropslagcapaciteit sterk verminderde met overstromingen tot gevolg.

Verstoring van het ecologisch evenwicht van de vijver

Elke zomer wordt de vijver getroffen door algenbloei, woekeringen ('blooms') van botulisme bacteriën¹ en/of van fytoplankton². Deze bacteriën kunnen voor mens en dier erg toxisch zijn. Zo dunnen ze regelmatig de bestaande vogel- en vispopulaties uit en kunnen ze een risico vormen voor de vijverrecreant.

De 'blooms' hebben verschillende oorzaken. Ten eerste is er in het in het zeer voedselrijke vijverwater een gebrek aan zuurstof ingevolge huishoudelijke vervuiling en bemesting (privé-tuinen en landbouw). Ook de onevenwichtige vispopulatie met grote aantallen woelvissen die de modderige bodem omwoelen zodat het water troebel blijft, spelen een rol. Tenslotte heeft ook de beperkte diepte van de vijver door dichtslibbing een invloed. De aanwezigheid van exotische soorten (roodwangschildpadden) komt het natuurlijk evenwicht niet ten goede.

Herinrichting van de vijver

Om de jaarlijkse algenbloei te voorkomen en om de recreatieve functie van de vijver te vergroten, moest de stormvijver van de Pede dus heraangelegd worden.





Volgende werkzaamheden werden uitgevoerd:

1. ruiming van slib en sedimenten (en afval) op de bodem van de vijver.



2. herstel van de voedselketen en het natuurlijk evenwicht van de vijver door:
   - verwijdering van ongewenste vispopulaties en exoten zoals roodwangschildpadden
   - natuurlijke enting van waterplanten (macrofyten³)
   - het uitzetten van geschikte vispopulaties.



3. instandhouding en herstel van het rietveld en de verlandingszone⁴ die een belangrijke habitat vormen voor watervogels (foerageer- en rustplaats) en amfibieën (legplaats). Met het oog op habitatdiversiteit werd de evolutie naar een wilgenbroekbosje tegengegaan: bijna alle houtgewassen werden gekapt met uitzondering van enkele wilgen (uitkijkpost of schuilplaats); riet en andere vochtminnende planten werden aangeplant en poelen en grachten werden gegraven.



4. de aanleg van een bezinkingsbekken (langs de Ketelstraat) - een investering op lange termijn - dat het onderhoud vergemakkelijkt.

Met dank aan Renaud Bocquet
Leefmilieu Brussel (BIM)

¹ Botulisme: Botulisme is een vorm van voedselvergiftiging, veroorzaakt door het gif van de bacterie Clostridium botulinum. De botulismebacterie komt overal in het milieu in kleine hoeveelheden voor. De bacterie maakt de gifstof (botuline) aan tijdens de groei. Bij dieren die botuline hebben opgenomen wordt het contact tussen zenuwen en spieren geblokkeerd, waardoor verlamming van de spieren optreedt. Dit kan uiteindelijk de dood tot gevolg hebben. Botulisme kan ontstaan in oppervlaktewater (ondiep en stilstaand) tijdens aanhoudend warm weer. Met name watervogels en vissen kunnen er ziek van worden en aan sterven.

² fytoplankton zijn microscopische algen en bacteriën o.a. cyanobacteriën.

³ Natuurlijke enting: spontane rijping van cysten of sporen van bacteriën of planten die zich in een warme, vochtige en voedselrijke omgeving tot bacteriën of planten ontwikkelen. Macrofyten zijn waterplanten die met het fytoplankton moeten concurreren.

⁴ Verlandingszone vormt de overgang tussen het constant nat gedeelte van de vijver en de oever. Deze zone kan regelmatig droog komen te liggen.

>> Terug naar de vorige tekst

>> Terug naar het hoofdmenu