VLAANDEREN: De milieuvriendelijke over nader bekeken

In 2008 werd langs het Kanaal naar Charleroi in Lot een zogenaamde milieuvriendelijke oever gerealiseerd en ook langs andere kanalen in Vlaanderen zijn de laatste jaren tal van dergelijke oevers aangelegd.
Wat houdt het concept milieuvriendelijke oever nu in, en wat is het verschil met 'gewone' oevers?

De keuze voor een bepaald type oever wordt in eerste instantie ingegeven door nautische aspecten, met andere woorden in hoeverre er nood is aan doorvaartbreedte en waterdiepte voor de scheepvaart. In tweede instantie bekijkt men welke functies men langs de waterweg wil ontwikkelen, zoals overslagactiviteiten of het verfraaien van een woonzone. Tot slot dient te worden overwogen hoeveel breedte beschikbaar is of beschikbaar kan gemaakt worden om de oever te realiseren. Op basis van deze criteria wordt de beste optie gekozen van een drietal oevertypes.

De meest gangbare oeververdediging op de kanalen in Vlaanderen bestaat uit een rij stalen damplanken, bovenaan afgewerkt met een betonnen balk. Het grote voordeel van deze oeverconstructie is de geringe plaats die door de structuur van de oever wordt ingenomen. Dit oevertype wordt dan ook vooral toegepast op plaatsen waar weinig ruimte is, zoals ter hoogte van woonkernen of bedrijven.

Een tweede oevertype is het 'riviertalud'. Dit type, bestaande uit een lichte helling, beschermd met bv. schanskorven (netten in ijzerdraad gevuld met breuksteen), is vanuit bouwkundig oogpunt de ideale oeverconstructie. Het is eenvoudig, goedkoop en vergt zelfs op lange termijn weinig onderhoud. Er is echter een aanzienlijke breedte vereist om dit type oeververdediging te ontwikkelen. Bovendien kent dit oevertype nog enkele belangrijke nadelen. Zo is er geen enkele andere functie combineerbaar met deze oever, op economisch vlak noch inzake natuurontwikkeling.

Dit laatste geldt feitelijk voor allebei de al genoemde oevertypes. De klassieke 'oevermuur' noch het riviertalud bieden kansen aan watergebonden flora en fauna om zich te ontwikkelen. Waar dit wel mogelijk en gewenst is, wordt daarom vaak gekozen voor een derde oevertype: de zogenaamde 'milieuvriendelijke oever'.


Het concept 'milieuvriendelijke oevers

De basisidee van de milieuvriendelijke oever bestaat erin dat de oever wordt opgesplitst in twee oevers achter elkaar, elk met hun eigen functie. De eerste oever, het dichtst tegen het kanaal, weerstaat aan erosie en is opgebouwd uit eerder harde materialen. De tweede oever is minder onderhevig aan golfslag en waterstroming, zodat hij met een erg geringe bescherming toch overeind blijft staan en plaats biedt aan fauna en flora. Doorheen de eerste oever zijn tenslotte op sommige plaatsen doorgangen aangebracht waardoor het kanaal in verbinding staat met een strook tussen de eerste en de tweede oever, die door zijn geringe golfslag een aantrekkelijk pleisterplaats biedt aan vissen en andere waterfauna.

De milieuvriendelijke oevers in onder meer Lot, langs het Kanaal naar Charleroi, en in Humbeek en Wintam langs het Zeekanaal Brussel-Schelde, brengen deze principes in de praktijk. Ook kanalen kunnen dus een belangrijke rol spelen inzake natuurontwikkeling.

Met dank aan Kevin Polfliet
Communicatieverantwoordelijke W&Z Afdeling Zeekanaal

>> Terug