header-left  
header-right facebook
  Nieuws nr. 70 - juni 2015    
 
Onderwerp / Sujet Geadresseerden / Adressée à
(email-adressen scheiden door een komma / séparez les adresses e-mail par une virgule)

Vissen doen het in de Zeeschelde steeds beter

In het najaar van 2014 werd bericht over de vangst van een houting in de Zeeschelde, een vis die er al 100 jaar niet meer was aangetroffen. Deze zoutwatervis, die in zoetwater paait en gevoelig is aan vervuiling, heeft zijn weg richting Schelde dus teruggevonden. Hij werd aangetroffen tijdens een viscampagne van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) in Steendorp (Vlaanderen).

Vismonitoring

Vismonitoring met dubbele schietfuiken in de Zeeschelde
nabij Appels (Bron: INBO - Isabel Lambeens, 2014).
De verbeterende waterkwaliteit van de Zeeschelde heeft tot een toename van het aantal vissen en het aantal soorten geleid. Sinds 2002 monitort het INBO op regelmatige basis op 6 locaties het visbestand in de Zeeschelde.

Voor die monitoring gebruikt het INBO schietfuiken. Een schietfuik (zie foto) bestaat uit een kokervormig net met hoepels die de koker open houden. Een aantal trechters voorkomt dat de gevangen vissen er weer uit zwemmen. Een verticaal geleidingsnet verbindt de twee schietfuiken met elkaar en lokt de vissen in de fuiken. Er worden telkens twee dubbele schietfuiken op de laagwaterlijn gezet. Ze blijven er twee dagen staan en worden om de 24 uur leeggemaakt.

Omdat de vispopulatie per jaar en per seizoen sterk varieert, wordt er in het voorjaar, de zomer en het najaar gemonitord. De zes monitoringslocaties zijn bepaald, rekening houdend met het zoutgehalte (saliniteit) op verschillende locaties in het Schelde-estuarium (zie tabel).


Visindex

Locatie Zoet/Zout water Chloride gehalte
Overbeke Zoet < 0,3 g Cl/l
Appels Zoet < 0,3 g Cl/l
Kastel Zoet < 0,3 g Cl/l
Steendorp Oligohalien 0,3 - 3 g Cl/l
Antwerpen Oligohalien 0,3 - 3 g Cl/l
Zandvliet Mesohalien 3 - 10 g Cl/l
Tabel: Locaties voor de monitoring van het
visbestand in de Zeeschelde door het INBO.
Voor de evaluatie van het visbestand in de Zeeschelde heeft het INBO een visindex ontwikkeld. De visindex geeft een score aan de ecologische kwaliteit van het visbestand ten opzichte van een referentiesituatie. Visgemeenschappen zijn een indicator voor de ecologische toestand van het estuarium. Ze worden beïnvloed door de waterkwaliteit, de saliniteit en de toestand van hun habitat(s) in de zone. De referentiesituatie is een toestand waarbij de ecologische kwaliteit optimaal is.

De aanleg van overstromingsgebieden en gecontroleerde gereduceerde getijdengebieden zal de visgemeenschap in de Zeeschelde zeker ten goede komen. Door meer ruimte te creëren voor het estuarium neemt de diversiteit van fauna en flora toe en verhoogt de natuurlijkheid van het ecosysteem.

Extra info

Voor de evaluatie van het visbestand in de Zeeschelde werd een visindex ontwikkeld. De visindex geeft een geïntegreerde score weer van de ecologische kwaliteit van het visbestand ten opzichte van een referentiesituatie. In de Kaderrichtlijn Water wordt vis vooropgesteld als een kwaliteitselement voor het beoordelen van de ecologische status van overgangswater. Een verschuiving in de soortensamenstelling, de hoeveelheid vissen per soort (de abundantie) en het aantal gevoelige soorten ten gevolge van menselijke activiteiten wordt weergegeven in een ecologische kwaliteitsratio, die het verschil aantoont tussen de actuele en de referentietoestand. De index is zone specifiek. Vissoorten stellen bepaalde habitatvereisten en ecologische vereisten die de zones afbakenen. De indexwaarde wordt omgerekend naar een score (EQR of Ecological Quality ratio) die kan variëren tussen een waarde tussen 0 (slecht) en 1 (Maximaal Ecologisch Potentieel).



Meer info i.v.m. trend visindex >>


Resultaten van de monitoring

In 2014 had de zoetwaterzone van de Zeeschelde, zoals ook in 4 voorafgaande jaren, een ‘goed ecologisch potentieel’. Ondanks het feit dat de oligohaliene zone (licht brak water) sinds 2008 ‘ontoereikend’ scoort, is de EQR-waarde sindsdien wel verhoogd. In de mesohaliene zone (brak water) werd in 2014 het laagste aantal (12) referentiesoorten ooit gevangen, wat een grote invloed heeft op de visindexwaarde. Deze zone haalt net de ‘matige’ ecologische toestand.


Impact van de Zenne

"De zuivering van het Zennewater sinds 2007, of eerder het gezuiverde afvalwater dat naar de Zenne vloeit, heeft duidelijk een positieve invloed op het visbestand in de Zeeschelde", zegt Jan Breine van het INBO. "Al is er nog een lange weg te gaan voor de rivier... Door de hoge bevolkingsgraad in Brussel (7.214 inw./km²) komt er heel wat gezuiverd afvalwater (tot 50% van het debiet !) in de Zenne terecht", vertelt Michel Verbanck van de Université Libre de Bruxelles. Dit heeft tot gevolg dat het debiet van de Zenne niet hoog genoeg is in verhouding tot het gezuiverde afvalwater. Het kleinste probleem bij een van de rioolwaterzuiveringsinstallaties - en dan vooral in Brussel - heeft zo een zuurstoftekort tot gevolg. En de situatie is in normale omstandigheden al kantje boordje! Gelukkig past de Zenne zich bij vervuiling snel aan. “De Zenne is zo lang zo erg vervuild geweest, dat haar recuperatiecapaciteit waarschijnlijk een stuk hoger ligt dan die van andere rivieren”, weet Natasha Brion van de Vrije Universiteit Brussel ons bemoedigend te vertellen.


Meer informatie over de waterkwaliteit van de Zenne kan u hier vinden.

Bronnen:
- 20/04/2015 - De Redactie - Nu al 64 vissoorten in Zeescheldebekken >>
- 10/11/2014 - Gazet Van Antwerpen - ‘Uitgestorven’ vis duikt na 100 jaar plots weer op in Schelde >>
- 2014 - INBO - Trend visindex Zeeschelde >>
- 2014 - INBO - Opvolging van het visbestand in de Zeeschelde. Viscampagnes 2014 >>
- 2013 - Coördinatie Zenne - 5 vragen om een beter zicht te krijgen op de kwaliteit van het Zennewater >>
- 2009 - Jan Breine - Visgemeenschappen als ecologische indicator voor estuaria: de Zeeschelde (België) >>


 
Terug naar de inhoudsopgave >