Dat er in de Centrumregio in Henegouwen zoveel indrukwekkende constructies dicht bij elkaar liggen heeft alles te maken met geografische eigenschappen die de mens naar zijn hand gezet heeft. Toen in de 19de eeuw de steenkool werd ontdekt, verrezen her en der mijndorpen als paddenstoelen uit de grond. Al snel bleek er echter een blinde vlek te ontstaan om de steenkool uit de regio uit te voeren. De Maas in het oosten en de Schelde in het westen boden interessante transportopties, maar er ontbrak een oost-west verbindingsas tussen beide rivieren. Er was ook geen verbinding naar het noorden die een snelle levering van grondstoffen in de hoofdstad kon garanderen. De plannen werden gesmeed voor de aanleg van het Centrumkanaal en voor het kanaal Charleroi-Brussel.

Maar de reliëfverschillen en de waterhuishouding in deze regio stelden de ontwerpers voor grote uitdagingen. In de driehoek tussen Ronquières, Viesville en Strépy-Thieu ligt het hoogste punt van de regio. Dit heeft als gevolg dat het water dat ten noorden van deze lijn valt naar het Zennebekken vloeit en de druppels ten zuiden van deze lijn naar het Samberbekken. Deze waterscheidingslijn is van belang voor het vervolg van dit verhaal over de kunstwerken, omdat de aanvoer van het water dat het Zennekanaal voedt grotendeels uit de meren van l'Eau d'Heures ten zuiden van Charleroi afkomstig is en via de waterlopen in het Samberbekken (de Haine en de Samber zelf) over de waterscheidingslijn wordt gepompt.


Waterscheidingslijnen van de rivierbekkens van de Zenne, de Samber en de Haine in Wallonië
(klik op de kaart om deze te openen als pdf)

Hydraulische lift op het Centrumkanaal

Water door een kanaal laten stromen was een eerste huzarenstukje, maar het kanaal bevaarbaar maken was nog een ander paar mouwen. Om de hoogteverschillen te overbruggen zouden tientallen - tijdrovende en waterverslindende - sluizen nodig zijn opdat de schepen het kanaal zouden kunnen bevaren. Op het eerste kanaal tussen Charleroi en Brussel werden 55 sluizen aangelegd. Bij de aanleg in 1832 deden schepen tot 70 ton er drie dagen over om van Charleroi naar Brussel te varen. Op het Centrumkanaal werden twee sluizen en vier hydraulische liften gebouwd (de liften werden in 1998 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO opgenomen).

Hellend Vlak van Ronquières

Om een efficiëntere scheepvaart mogelijk te maken, werd in de tweede helft van de 20ste eeuw het Hellend Vlak van Ronquières aangelegd. Twee met water gevulde bakken op wieltjes transporteren schepen tot 1350 ton over een rail (NB: reeds jaren functioneert er maar één van de twee). Het Hellend Vlak overbrugt hiermee een hoogteverschil van 68 meter en vervangt 14 of 16 sluizen (bronnen verschillen over het aantal sluizen dat effectief werd vervangen). Vandaag liggen er tussen Charleroi en Brussel, naast het Hellend Vlak, nog 11 sluizen. Een van de meest in het oog springende is ongetwijfeld de sluis van Ittre, die met haar bijna 14 meter hoogte indrukwekkend is.

Scheepslift van Strépy-Thieu

In 1976 werd beslist om ook op het Centrumkanaal moderniseringen door te voeren: hier werd gekozen voor een omleidingskanaal (het 'nieuwe Canal du Centre') en een scheepslift van 73 meter hoog. De scheepslift staat met een been in de gemeente Strépy-Bracquegnies en met het andere in Thieu, dat deel uitmaakt van La Louvière. Pas in 2004 werd de scheepslift in gebruik genomen.






Vandaag wordt op het kanaal Charleroi-Brussel nog ongeveer 2,5 miljoen ton goederen vervoerd (cijfers van 2012), voornamelijk petroleum, graan, oud ijzer en bouwmaterialen. Het kanaal Charleroi-Brussel is ondertussen ook een belangrijke recreatieve as geworden, waar fietsers en wandelaars op het jaagpad hun gading vinden. Ook passagiersvaart ontwikkelt er zich. Het kanaal speelt daarnaast een rol in de opwekking van energie, in de waterbeheersing en in natuurontwikkeling. Reigers en aalscholvers varen er wel bij.


Waterwegen in Wallonië (klik op de kaart om deze te openen als pdf)

Meer weten over de waterbevoorrading van het kanaal en haar rol binnen het waterbeheer:
- Rol van het kanaal bij waterbeheersing >>
- Rol van de kunstwerken binnen het watersysteem ‘Zenne-Zennekanaal’ >>

---

Terug naar de inhoudsopgave >>