Onverwacht, een uniek brokje watergebonden natuur in de Antwerpse haven |
|
Midden in de Antwerpse haven in het rangeerstation Antwerpen-Noord omsloten door industrie, containerterminals, drukke wegen, havendokken en een stortplaats, ligt het internationaal belangrijk watervogelgebied 'De Kuifeend en de Grote Kreek'. Dit natuurgebied, beheerd door Natuurpunt Antwerpen Noord, viert in 2012 haar 40-jarig bestaan.
 |
| De Kuifeend en de Grote Kreek |
 |
| Een paartje Kuifeenden |
 |
| Mannetjesvogel van het Baardmannetje (broedvogel) |
Het ornithologisch belang van deze gebieden wordt reeds vanaf 1965 opgevolgd. Een vestiging van ondermeer een kolonie Steltkluten in 1967 en in 1969 en van een kolonie Geoorde Futen en veel ander fraais deed de toenmalige Belgische Natuur- en Vogelreservaten, de voorloper van Natuurpunt, al vlug beslissen om te trachten dit gebied in beheer te nemen. Dat gebeurde in 1972. Het nieuwe natuurgebied werd 'De Kuifeend' gedoopt omwille van de eerste broedgevallen van de gelijknamige soort in de regio.
Sindsdien vinden 260 vogelsoorten hier de nodige rust, het geschikte voedsel en een veilige broedplaats. Het gebied ligt op de Oost-Atlantische trekroute die jaarlijks voor honderdduizenden vogels de verbinding vormt tussen hun overwinterings- en hun broedgebieden.
Vanaf 2000 werd in samenwerking met het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen en de Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen het gebied uitgebreid met 'de Grote Kreek', een overblijfsel van een oude Scheldekreek, en de zogenaamde Binnenweilanden, een weilandencomplex grenzend aan 'De Kuifeend'. De naam van het gebied werd herdoopt tot 'De Kuifeend en de Grote Kreek'.
Dankzij de belangrijke steun van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen in het kader van een Europees New!Delta-project en de NMBS, werden eind 2007 grote delen van deze gebieden ingebufferd met landschapsdijken om de geluidshinder en de verstoring van de omliggende industrie en van het verkeer te beperken. Daarvoor werd ter plaatse uitgegraven grond gebruikt en ontstond ongeveer 40 hectare nieuwe natuur, zoals plassen en plas-drasgebieden.
De meerwaarde van de beschermende maatregelen werd meteen duidelijk. Al vanaf het eerste jaar steeg het aantal broedvogelsoorten aanzienlijk. Broedvogels zoals de Tureluur, de Kleine Plevier, de Grutto en de Kluut keerden terug na jaren afwezigheid. Nieuwe broedvogelsoorten zoals de Krooneend, de Cetti's Zanger, het Baardmannetje, enz... werden genoteerd. Ook vonden broedpogingen plaats van ondermeer de Kleine Zilverreiger en de Kokmeeuw. Door de geboden rust en de variëteit aan voedsel nam bovendien het aantal doortrekkers en wintergasten aanzienlijk toe. De belangrijkste soort is zonder twijfel de Waterrietzanger, de meest zeldzame Europese vogelsoort, die jaarlijks in zeer kleine aantallen het natuurgebied aandoet.
Natuur van internationale waarde
'De Kuifeend', samen met een deel van de loop van de Verlegde Schijns, werd reeds in 1979 aangeduid als Europees Vogelrichtlijngebied. Deze richtlijn biedt ondermeer bijzondere bescherming aan vogelsoorten die binnen een afgebakend gebied voorkomen. In dit geval gaat het om soorten zoals de Bruine Kiekendief, het Porseleinhoen, de Kluut, de IJsvogel en de Blauwborst. Ook is 'De Kuifeend en de Grote Kreek' genomineerd als Ramsargebied naar de criteria van de Ramsarconventie, een internationale overeenkomst inzake waterrijke gebieden die van internationale betekenis zijn - in het bijzonder als woongebied voor watervogels. Voor 'De Kuifeend en de Grote Kreek' gaat het meer bepaald om de Krakeend en de Slobeend waarvan regelmatig meer dan 1% van hun populatie voorkomt.
Samen werken aan een veilige toekomst?
De toekomst gebiedt opperste waakzaamheid. De economische groei van de Antwerpse haven met alle daaraan verbonden nieuwe installaties, infrastructuurwerken, verkeerstromen en luchtvervuiling blijft drukken op een zorgeloos voortbestaan. De uitbreidingen van de voorbije 20 jaar versnipperden de omgeving reeds tot een zeer kritisch niveau. De nog resterende stukken natuur in de omgeving staan hierdoor zwaar onder druk. Het verdwijnen van nog andere bijzondere stukjes natuur zal ongetwijfeld een negatieve invloed hebben op 'De Kuifeend en de Grote Kreek'.
Het samenspel tussen Natuurpunt en overheden zoals het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen, het Agentschap voor Natuur en Bos en de NMBS, zorgde in het verleden voor diverse doorbraken in dossiers over verdere uitbreiding, behoud en inrichting van natuur. Een waardevolle samenwerking die hopelijk in de verdere toekomst zal blijven bestaan.
Ludo Benoy, Conservator De Kuifeend en de Grote Kreek
Kathleen Quick, beleidsmedewerker 'de Antwerpse Haven natuurlijker', Natuurpunt Antwerpen Noord
Terug naar de inhoudsopgave >>
Reacties op de nieuwsbrief en/of voorstellen voor artikels zijn welkom >>